ΕΙΔΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ

Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των Ευαγγελίων; Από χρονολογική άποψη τα Ευαγγέλια δεν είναι τα πρώτα από τα βιβλία που απαρτίζουν την Κ. Διαθήκη. Μάλλον είναι τα τελευταία. Η Εκκλησία όμως στον Κανόνα της τα τοποθετούσε πάντοτε πρώτα, προφανώς από τη σκέψη ότι ο Χριστιανισμός είναι μια ιστορική θρησκεία, βασισμένη σε ιστορικά γεγονότα γύρω από το πρόσωπο και το έργο του Ιησού Χριστού. Οι Επιστολές και τα άλλα βιβλία της Κ. Διαθήκης αποτελούν, ως επί το πλείστον, ερμηνεία και ανάλυση των γεγονότων αυτών. Πριν όμως κάποιος προχωρήσει στην ερμηνεία, είναι ανάγκη να έρθει σε επαφή με τα ίδια τα γεγονότα. Αυτών των γεγονότων την εξιστόρηση μας δίνουν τα Ευαγγέλια.

Τι σημαίνει «Ευαγγέλιο»; Αρχικά η λέξη «Ευαγγέλιο» σήμαινε την αμοιβή που δινόταν σε κάποιον που έφερνε καλές ειδήσεις [Οδύσσεια Ξ’ 152]. Στην αττική γλώσσα σήμαινε [στον πληθυντικό] τη θυσία που προσφερόταν ως ευγνωμοσύνη για τη λήψη καλών ειδήσεων. Αργότερα έφτασε να σημαίνει τις ίδιες τις καλές ειδήσεις. Αυτή η έννοια υιοθετήθηκε από τα πρώτα Χριστιανικά χρόνια από την Εκκλησία για να δηλώσει τις πιο ωραίες ειδήσεις που έλαβε ποτέ ο κόσμος, το περιεχόμενο της θεϊκής αποκάλυψης, την καλή αγγελία της σωτηρίας. Σ’ αυτή τη χρήση της λέξης η Εκκλησία είναι πιθανό να οδηγήθηκε από την αγγελική διακήρυξη κατά τη νύχτα που γεννήθηκε ο Χριστός «και είπεν αυτοίς ο άγγελος: μη φοβείσθε, ιδού γαρ ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγάλην ήτις εσταί παντί τω λαώ, ότι ετέχθη υμίν σήμερον σωτήρ ος εστίν Χριστός Κύριος εν πόλει Δαυίδ» Λουκ. 2:10,11. Για πρώτη φορά συναντούμε το όνομα Ευαγγέλιο στον Ιουστίνο το Μάρτυρα. Μελετώντας τα Ευαγγέλια παρατηρούμε ότι υπάρχουν κάποιες διαφορές μεταξύ τους και ιδιαίτερα μεταξύ των τριών πρώτων και του τετάρτου Ευαγγελίου. Τα πρώτα τρία ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά με τη διακονία του Κυρίου Ιησού Χριστού στη Γαλιλαία. Το τέταρτο ασχολείται με τη διακονία του Ιησού στην Ιουδαία. Τα πρώτα τρία Ευαγγέλια μας πληροφορούν εκτεταμένα για μια μόνο επίσκεψη του Κυρίου στην Ιερουσαλήμ. Το τέταρτο μας πληροφορεί για τέσσερις επισκέψεις που έγιναν πριν από εκείνη που αναφέρουν οι τρεις. Τα πρώτα τρία Ευαγγέλια ασχολούνται κυρίως με τη διδασκαλία και τις παραβολές που ο Κύριος απηύθηνε στα πλήθη. Το τέταρτο ασχολείται κυρίως με τη βαθύτερη διδασκαλία, την οποία ο Κύριος Ιησούς επεφύλαξε για τον εσωτερικό κύκλο των μαθητών Του. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα πρώτα τρία Ευαγγέλια ονομάστηκαν «Συνοπτικά». Γιατί παρουσιάζουν περιληπτικά την ίδια γενική όψη της ζωής, της διδασκαλίας και του έργου του Ιησού Χριστού. Υπάρχει ένα μόνο Ευαγγέλιο με τέσσερις παρουσιάσεις. Μας δίνονται τέσσερις εικόνες του ίδιου Προσώπου, του Κυρίου Ιησού Χριστού. Οι συνδυασμένες περιγραφές θέτουν μπροστά μας μια Προσωπικότητα μάλλον παρά μια ιστορία ζωής.

Γιατί τέσσερα Ευαγγέλια; Δε θα ήταν αρκετή μια και μόνη αφήγηση; Δε θα ήταν αυτό πιο απλό και πιο ξεκάθαρο; Δε θα διευκόλυνε τα πράγματα απαλλάσσοντάς μας από κάποιες δυσκολίες που προκύπτουν και ορισμένοι τις ονομάζουν διαφωνίες;

Η απάντηση είναι απλή. Ένας ή δύο δε θα μπορούσαν να μας παρουσιάσουν το πορτραίτο της ζωής του Χριστού. Υπάρχουν τέσσερις ξεχωριστές αποστολές του Κυρίου που δίνονται στα τέσσερα Ευαγγέλια. Είναι αλήθεια ότι καθένα από τα Ευαγγέλια έχει πολλά κοινά σημεία με τα άλλα. Καθένα από αυτά ασχολείται με την επίγεια διακονία, το θάνατο και την Ανάστασή Του, τη διδασκαλία και τα θαύματά Του. Όμως, υπάρχουν διαφορές μεταξύ τους. Υπάρχουν μεταξύ τους αντιθέσεις όχι όμως διαφωνίες. Παρατηρούμε ότι ο καθένας από τους τέσσερις συγγραφείς προσπαθεί να παρουσιάσει μια διαφορετική εικόνα του ίδιου Κυρίου μας, του ενός Ιησού Χριστού.

Ο Ματθαίος έγραψε στην Ιουδαία και το πρώτο σχέδιο του Ευαγγελίου του πιθανώς το έγραψε στην Αραμαϊκή γλώσσα. Είναι το κατ’ εξοχήν Ευαγγέλιο για τους Εβραίους. Θα μπορούσε κανένας να το ονομάσει Ευαγγέλιο του παρελθόντος. Είναι το Ευαγγέλιο του Μεσσία, τον οποίο προσδοκά το Ιουδαϊκό έθνος. Είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην Παλιά και στην Κ. Διαθήκη. Γι’ αυτό το λόγο πολύ συχνότερα από οποιοδήποτε άλλο Ευαγγέλιο επαναλαμβάνεται σε αυτό η ρήση: «Ίνα πληρωθεί το ρηθέν υπό του Κυρίου». Στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο περιέχονται 65 διαφορετικά αποσπάσματα από την Π. Διαθήκη. Χαρακτηριστικοί είναι οι τίτλοι τους οποίους αποδίδει το Ευαγγέλιο αυτό στον Ιησού Χριστό στον γενεαλογικό Του πίνακα: «Υιού Δαβίδ, Υιού Αβραάμ». Για τον Ματθαίο και την ιδιαίτερη τάξη των ανθρώπων, για τους οποίους πρωτίστως έγραψε, ο Ιησούς Χριστός ήταν η ενσάρκωση των ωραιότερων ελπίδων του Ιουδαϊκού έθνους, όπως τις συμβόλιζαν αυτοί οι δυο ήρωές του. Ο Ματθαίος παρουσιάζει τον Ιησού ως Βασιλιά.

Ο Μάρκος έγραψε στη Ρώμη και πρωτίστως για Ρωμαίους αναγνώστες. Είναι πιθανό ότι ο Απ. Πέτρος βρισκόταν στη φυλακή της Ρώμης αναμένοντας το μαρτυρικό του τέλος. Εκεί, μετά από παράκληση των Χριστιανών της Ρώμης, υπαγόρευσε στον Μάρκο τα απομνημονεύματά του που αποτελούν το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο. Είναι το συντομότερο από τα τέσσερα Ευαγγέλια και απευθύνεται στον πρακτικό Ρωμαϊκό κόσμο. Είναι το κατ’ εξοχήν Ευαγγέλιο της δράσης. Είναι το Ευαγγέλιο του παρόντος. Ο Μάρκος παρουσιάζει τον Ιησού ως Υπηρέτη.

Το κατά Λουκά Ευαγγέλιο γράφτηκε στην Ελλάδα, πιθανόν στην Κόρινθο. Απευθύνεται κυρίως σε Έλληνες αναγνώστες. Είναι το Ευαγγέλιο που γράφτηκε στην ωραιότερη Ελληνική γλώσσα και ονομάστηκε το «ωραιότερο βιβλίο του κόσμου». Είναι ο πρώτος τόμος ενός δίτομου έργου. Ο δεύτερος τόμος είναι οι Πράξεις των Αποστόλων. Σ’ αυτό το δίτομο έργο παρακολουθούμε τη φλόγα του Ευαγγελίου να πηδά από την Ιερουσαλήμ στην Αντιόχεια, από την Αντιόχεια στην Έφεσο, από την Έφεσο στην Κόρινθο και από την Κόρινθο στη Ρώμη. Εκεί η αφήγηση σταματάει απότομα. Και είναι φανερό ότι η Ιερή φλόγα δεν τερμάτισε στη Ρώμη αλλά εξακολούθησε το ταξίδι της έως ότου αγκάλιασε ολόκληρο τον κόσμο. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο δικό του γενεαλογικό κατάλογο ο Λουκάς δεν σταματάει, όπως ο Ματθαίος στον Αβραάμ, τον ιδρυτή του Ιουδαϊκού έθνους, αλλά προχωράει έως τον Αδάμ, την αρχή του ανθρωπίνου γένους, πράγμα που σημαίνει ότι αυτό, το ανθρώπινο γένος, θα ήταν το ένδοξο τέρμα του Ευαγγελίου. Είναι λοιπόν το κατά Λουκά Ευαγγέλιο το Ευαγγέλιο του μέλλοντος. Ο Λουκάς παρουσιάζει τον Ιησού ως τον Υιό του Ανθρώπου.

Δεν είναι όμως ακόμη πλήρης η εικόνα. Τη συμπληρώνει ο Ιωάννης εισάγοντας το στοιχείο της αιωνιότητας. Περνάει τα όρια του χρόνου-παρελθόντος, παρόντος, μέλλοντος-των τριών άλλων Ευαγγελιστών, και μας παρουσιάζει τον προϋπάρχοντα Λόγο του Θεού. Εκείνον ο οποίος ήταν Υιός του ανθρώπου, αλλά ταυτόχρονα ήταν και Υιός Θεού. Έτσι, με τη διακήρυξη ότι «ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν, και εθεασάμεθα την δόξαν Αυτού, δόξαν ως μονογενούς παρά Πατρός, πλήρης χάριτος και αληθείας» [Ιωάν. 1:14], συμπληρώνεται ο κύκλος της θείας αποκάλυψης. Και η εικόνα του Χριστού είναι τώρα πλήρης, όσο μπορεί να είναι πλήρης η εικόνα του απείρου προορισμένη για πεπερασμένες διάνοιες. Ο Ιωάννης, επομένως, παρουσιάζει τον Ιησού ως Υιό του Θεού.

Παρ’ όλα αυτά δεν υπάρχει πλήρης εξιστόρηση της ζωής του Ιησού και αν ακόμη μελετήσουμε και τα τέσσερα Ευαγγέλια. Την εξήγηση μας τη δίνει ο Ιωάννης: «Υπάρχουν κι άλλα πολλά που έκανε ο Ιησούς, που, αν γραφτούν ένα προς ένα, ούτε ο κόσμος ολόκληρος δε θα χωρούσε, νομίζω, τα βιβλία που θα’ πρεπε να γραφτούν» Ιωάν. 21:25. Υπάρχουν εξάλλου σκόπιμα κενά που κανένας από τους Ευαγγελιστές δεν αναλαμβάνει να συμπληρώσει. Π. χ. Όλοι παραλείπουν να δώσουν πληροφορίες για τα 18 χρόνια της ζωής του Ιησού, από τα 12 έως τα 30. Αν και το κάθε Ευαγγέλιο είναι πλήρες καθεαυτό, είναι το καθένα εκλεκτικό. Μόνο λίγα από τα θαύματα του Χριστού περιγράφονται, και αναφέρονται μόνο λίγα κομμάτια από τη διδασκαλία του. Ο κάθε Ευαγγελιστής καταγράφει εκείνα που θεωρεί σχετικά και απαραίτητα για το θέμα του. Στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου υπάρχουν τρεις απεικονίσεις πάνω στον ίδιο καμβά του βασιλιά Καρόλου Α’. Στη μια απεικονίζεται με το κεφάλι γυρισμένο δεξιά, στην άλλη αριστερά και στην τρίτη προς τα εμπρός. Ποιος ο λόγος; Ο Van Dyck ζωγράφισε αυτό τον πίνακα για τον Ρωμαίο γλύπτη Bernini, για να τον βοηθήσει να έχει πλήρη εικόνα του βασιλιά. Μια άποψη δε θα ήταν αρκετή. Με το συνδυασμό των τριών θα μπορούσε ο Bernini να αποδώσει καλύτερα τη ζωντάνια του αγάλματος. Για την προσωπικότητα και τη ζωή του Σωκράτη μας έχουν διασωθεί δύο εικόνες. Μία από την πέννα του Ξενοφώντα και η άλλη από τον Πλάτωνα. Είναι δύο εικόνες εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους. Από διαφορετική σκοπιά βλέπει το Σωκράτη ο στρατιωτικός και από διαφορετική ο φιλόσοφος. Όμως, η μια εικόνα συμπληρώνει την άλλη και έτσι έχουμε μια πληρέστερη εικόνα του Σωκράτη. Είναι αλήθεια ότι ο βασικός σκοπός των Ευαγγελίων είναι να παρουσιάσουν την Προσωπικότητα του Ιησού Χριστού. Καθένα παρουσιάζει τη επίγεια ζωή του Κυρίου από διαφορετική σκοπιά. Όλα μαζί μας δίνουν την πληρέστερη εικόνα. Ο Ιησούς ήταν ο Βασιλιάς, αλλά ταυτόχρονα ήταν και ο Τέλειος Υπηρέτης. Ήταν ο Υιός του Ανθρώπου, αλλά δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ήταν επίσης ο Υιός του Θεού. Υπάρχουν τέσσερα Ευαγγέλια για τον Ένα , τον Κύριο Ιησού Χριστό. Τέσσερις αφηγήσεις για τον ένα σκοπό. Τέσσερις περιγραφές για το ένα και μοναδικό Πρόσωπο.

Ο Ιησούς στα τέσσερα Ευαγγέλια περιληπτικά.

Βασιλιάς. Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο παρουσιάζει τον Ιησού ως Βασιλιά. Γραμμένο πρωταρχικά για τους Ιουδαίους, εμφανίζει τον Ιησού ως τον Υιό του Δαβίδ. Η βασιλική Του γενεαλογία δίνεται στο 1^ο κεφάλαιο. Στα κεφάλαια 5-7, στην επί του Όρους Ομιλία, έχουμε το μανιφέστο του Βασιλιά, τις βασικές αρχές, τους νόμους της βασιλείας Του.

Υπηρέτης. Το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο παρουσιάζει τον Ιησού ως Υπηρέτη. Γραμμένο για τους Ρωμαίους δεν έχει γενεαλογία. Γιατί άραγε; Οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονταν για τη γενεαλογία ενός υπηρέτη. Περισσότερα θαύματα βρίσκουμε εδώ απ’ ότι σε οποιοδήποτε άλλο Ευαγγέλιο. Οι Ρωμαίοι έδιναν μικρή σημασία στα λόγια. Ενδιαφέρονταν για τα έργα.

Άνθρωπος. Το κατά Λουκά παρουσιάζει τον Ιησού ως τον Τέλειο Άνθρωπο. Γραμμένο για τους Έλληνες, η γενεαλογία του Ιησού πηγαίνει πίσω στον Αδάμ, τον πρώτο άνθρωπο. Βλέπουμε τον Ιησού ως τον Τέλειο Άνθρωπο συχνά να προσεύχεται και να υπηρετείται από τους αγγέλους.

Θεός. Το κατά Ιωάννη παρουσιάζει τον Ιησού ως τον Υιό του Θεού. Γραμμένο για όλους τους πιστούς. Σκοπός του είναι να οδηγήσει τους ανθρώπους στο Χριστό. Το κάθε τι σ’ αυτό το Ευαγγέλιο επεξηγεί και δείχνει τη θεϊκή ιδιότητα του Ιησού. Το 1^ο εδάφιο μας πάει πίσω στην αρχή: «Εν αρχή ην ο Λόγος».

Ο Ματθαίος ενδιαφέρεται για τον ερχομό του Υπεσχεμένου Σωτήρα. Ο Μάρκος για τη ζωή του Ισχυρού Σωτήρα. Ο Λουκάς για τη χάρη του Τέλειου Σωτήρα. Ο Ιωάννης για την απόκτηση του Προσωπικού Σωτήρα.

Γιατί τέσσερα Ευαγγέλια; Ας δούμε την απάντηση από μια άλλη σκοπιά.. Οι Γραφές μας δίνουν απαντήσεις σε πολλά ζητήματα. Συχνά χρησιμοποιούν αριθμούς με ακρίβεια και με πραγματικό νόημα. Το 7 είναι ο αριθμός της τελειότητας. Το 3 της Τριαδικής Θεότητας. Το 40 της δοκιμασίας. Το 4 είναι ο αριθμός της γης. Ας δούμε μερικές επεξηγήσεις: 4 είναι τα σημεία του ορίζοντα και 4 οι εποχές του χρόνου. Στην παραβολή του Σπορέα ο Κύριος διαιρεί το χωράφι σε 4 είδη γης και αργότερα λέει: «ο αγρός είναι ο κόσμος» Ματθ. 13:38. Εάν το 4 είναι ο αριθμός της γης, τι πιο ταιριαστό το Άγιο Πνεύμα να δώσει τα 4 Ευαγγέλια για να μας περιγράψουν την επίγεια διακονία του Επουράνιου Χριστού;

Kαθώς μελετούμε το Λόγο του Θεού βλέπουμε τη σοβαρή αιτία για την οποία γράφτηκαν τα τέσσερα Ευαγγέλια. Σε όλα τα Ευαγγέλια το κεντρικό θέμα είναι ο Ιησούς Χριστός. Όμως, ο κάθε συγγραφέας καταπιάνεται με κάποια ιδιαίτερη πλευρά του χαρακτήρα και της διακονίας του Κυρίου. Ο κάθε Ευαγγελιστής δίνει τον ιδιαίτερο τόνο στην αποστολή του Ιησού που θέλει να προβάλει. Σε κάθε Ευαγγέλιο ξεδιπλώνεται και μια ειδική πλευρά του έργου του Χριστού. Όλα τα Ευαγγέλια έχουν στενή σχέση με τις υποσχέσεις για το Μεσσία που βρίσκονται στην Π. Διαθήκη. Δεν είναι δυνατό να εξηγήσουμε τα Ευαγγέλια χωρίς να λάβουμε υπόψη τις θαυμάσιες Μεσσιανικές προφητείες. Οι προφήτες απεικόνισαν τη μεγαλειώδη μορφή του Μεσσία. Μίλησαν για τις διακονίες Του, για την αποστολή, για τη γέννηση, το θάνατο, την Ανάσταση και για τη δόξα Του. Ονομάζεται Βασιλιάς από το Δαβίδ[Ψαλμ.72], τον Ησαΐα [9:6,7], τον Ιερεμία [23:5], το Ζαχαρία [9:9, 14:9]. Όλες αυτές οι προφητείες, μαζί με πολλές άλλες, μας μιλούν για τη βασιλική εξουσία του Μεσσία. Οι προφήτες μιλούν συχνά για τη Βασιλεία Του, την έκτασή της και για τον τελικό θρίαμβο του Χριστού. Ονομάζεται δούλος του Κυρίου από τον Ησαΐα [42:1-7, 52:13-15. Ονομάζεται Άνθρωπος και Υιός Ανθρώπου στη Γένεση[3:15, 22: 18] και από τον Ησαΐα [7:14-16, 9:6]. Ονομάζεται Θεός από τον Ησαΐα [9:6, 40:3-5, 47:4] και από τον Ιερεμία [23:6]. Όλοι αυτοί οι τέσσερις τίτλοι του Ιησού Χριστού εμφανίζονται στα Ευαγγέλια.

Τύποι των ανθρώπων τότε και τώρα. Το μήνυμα της σωτηρίας του Χριστού έπρεπε να παρουσιαστεί στους ποικίλους τύπους των ανθρώπων. Κάθε φυλή είναι ικανή να καταλάβει καλύτερα κάποιο ιδιαίτερο τρόπο παρουσίασης. Τέσσερις κύριοι τύποι ανθρώπων υπήρχαν την εποχή του Χριστού:

1. Οι Ιουδαίοι. Είχαν την ειδική εκπαίδευση. Ήταν εξοικειωμένοι με την Π. Διαθήκη και τους προφήτες. Ο Ματθαίος γράφει την ιστορία της επίγειας ζωής του Ιησού ειδικά γι’ αυτούς τους ανθρώπους. Εάν κάποιον θα πρόσεχαν οι Ιουδαίοι, θα έπρεπε να ήταν από τη φυλή τους. Θα δέχονταν να διδαχτούν από ένα δάσκαλο μελετημένο σχετικά με την Π. Διαθήκη και τα έθιμα των Ιουδαίων. Πρέπει να μάθουν ότι αυτός ο Ιησούς ήρθε να εκπληρώσει τις προφητείες τις Π. Διαθήκης. Ξανά και ξανά διαβάζουμε στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο: «ίνα πληρωθεί το ρηθέν υπό Κυρίου δια του προφήτου λέγοντος…» ή «ούτως γαρ γέγραπται δια του προφήτου» [1:22, 2:5] Και ο Απ. Παύλος χρησιμοποίησε αυτή τη μέθοδο και λέει: «Ανάμεσα στους Ιουδαίους συμπεριφέρθηκα σαν Ιουδαίος για να τους κερδίσω για το Χριστό. Κι’ ενώ εγώ ο ίδιος δεν είμαι πια κάτω από την εξουσία του νόμου, ανάμεσά σ’ αυτούς που είναι συμπεριφέρθηκα σαν να ήμουν κι’ εγώ, για να τους κερδίσω για το Χριστό.» Α’ Κορ. 9:20.Υπάρχουν και σήμερα άνθρωποι με ανάλογες αναζητήσεις. Τους αρέσουν οι προφητείες και ερευνούν να μάθουν την εκπλήρωσή τους. Ο Θεός δέχεται όλους τους τύπους των ανθρώπων και χρησιμοποιεί ποικίλους τρόπους γιατί «θέλει να σωθούν όλοι οι άνθρωποι και να γνωρίσουν την αλήθεια σε βάθος» Α’ Τιμ. 2:4.

2. Οι Ρωμαίοι. Ο δεύτερος τύπος των ανθρώπων, οι κυρίαρχοι του κόσμου εκείνο τον καιρό. Ο Μάρκος γράφει ειδικά γι’ αυτούς. Οι Ρωμαίοι δεν ήξεραν τίποτε για την Π. Διαθήκη. Δεν τους απασχολούσαν οι προφητείες. Όμως, είχαν ζωηρό ενδιαφέρον για το σημαντικό Ηγέτη που είχε εμφανιστεί στην Παλαιστίνη. Ήταν ένα Πρόσωπο με μεγάλη εξουσία και υπερφυσικές δυνάμεις. Ήθελαν να ακούσουν περισσότερα για τον Ιησού. Τι είδους Πρόσωπο ήταν πραγματικά, τι είπε και κυρίως τι έκανε. Οι Ρωμαίοι επιθυμούσαν ένα απλό και ξεκάθαρο μήνυμα, όπως αυτό του κατά Μάρκον Ευαγγελίου. Ένα μήνυμα με ομορφιά και δύναμη ξεχωριστή. Το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο είναι γεμάτο με έργα, όχι λόγια. Είναι αναμφισβήτητα το Ευαγγέλιο της Υπηρεσίας του Χριστού. Ο Ρωμαίος της εποχής του Χριστού είναι ο τύπος του σημερινού μέσου επιχειρηματία. Δεν ενδιαφέρεται για τη γενεαλογία. Εκείνο που αναζητάει είναι ένα Θεό «δυνάμενο», ένα Θεό που έχει τη δύναμη ν’ ανταποκριθεί σε κάθε ανάγκη. Το κατά Μάρκον είναι το Ευαγγέλιο του επιχειρηματία.

3. Οι Έλληνες. Εδώ βρίσκεται ο Λουκάς. Αυτό το Ευαγγέλιο γράφτηκε από ένα Έλληνα γιατρό για τους συμπατριώτες του που αγαπούσαν την ομορφιά, την ποίηση και τον πολιτισμό. Ζούσαν σ’ ένα κόσμο με μεγάλες ιδέες. Ήταν άνθρωποι με λεπτή αίσθηση. Το κατά Λουκά Ευαγγέλιο μιλάει για τη γέννηση και την παιδική ηλικία του Ιησού. Δίνει τους εμπνευσμένους ύμνους που συνδέονται με τη ζωή του Χριστού. Σ’ αυτό το Ευαγγέλιο συναντούμε το χαιρετισμό της Ελισάβετ όταν την επισκέφθηκε η Μαρία [Λουκ. 1:42-45]. Ακούμε το μεγαλειώδη ύμνο της Παρθένου Μαρίας [Λουκ. 1:46-55]. Ακόμη κι’ ο Ζαχαρίας ξεσπά σε δοξολογία όταν αποκαθίσταται η ομιλία του [Λουκ. 1:68-79]. Στη γέννηση του Σωτήρα η υπερκόσμια χορωδία με τις αγγελικές φωνές υμνεί και δοξάζει το Θεό [Λουκ. 2:13-14] για ν’ ακολουθήσει ο ύμνος δοξολογίας κι’ ευχαριστίας των ποιμένων. Ο Έλληνας είναι ο τύπος του σημερινού μελετητή που ψάχνει για να βρει την αλήθεια και απολαμβάνει την αναζήτηση.

4. Όλοι οι άνθρωποι. Ο Ιωάννης, τέλος, γράφει για όλους τους ανθρώπους, για να πιστέψουν ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός. Ο Ιησούς εμφανίζεται ως ο Υιός του Θεού. Το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο είναι γεμάτο από τις καταπληκτικές δηλώσεις του Χριστού που πιστοποιούν τη θεϊκή Του δύναμη και τη θεϊκή Του αποστολή. Οι άνθρωποι της εποχής του Ιωάννη δεν ήταν διαφορετικοί από τους σημερινούς ανθρώπους που χρειάζονται τη σωτηρία του Χριστού. Περιλαμβάνει όλους εκείνους που νοιώθουν την ανάγκη και επιθυμούν, με όλη τους την καρδιά, να λάβουν το μοναδικό δώρο της αιώνιας ζωής με την πίστη στον Κύριο Ιησού Χριστό.

H Γνησιότητα και η Αξιοπιστία των Ευαγγελίων. Από την αρχή θα πρέπει να τονισθεί ότι η Εκκλησία ποτέ δεν αμφέβαλε για την γνησιότητα των Ευαγγελίων. Δεχόταν πάντοτε ότι γράφτηκαν από τους τέσσερις Ευαγγελιστές. Αν υποθέσουμε για μια στιγμή ότι τα έγραψαν άλλοι, τότε λογικό είναι να σκεφθούμε ότι θα τα απέδιδαν στους επιφανέστερους των Αποστόλων, όπως ο Πέτρος, ο Παύλος ή ο Ιάκωβος. Όμως, με μοναδική εξαίρεση το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, αυτό δεν συνέβη. Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο το έγραψε ένας τέως τελώνης, ο οποίος ουδέποτε εμφανίζεται στις σελίδες της Κ. Διαθήκης. Το κατά Μάρκον ένας τέως λιποτάκτης από τον ιεραποστολικό αγρό, ο οποίος δεν είχε καμία ιδιαίτερη διάκριση και το κατά Λουκά ένας γιατρός, ο οποίος κατά πάσα πιθανότητα δεν ευτύχησε να δει και να έχει προσωπική σχέση με το Χριστό κατά τα έτη της επίγειας διακονίας Του, ούτε είχε άλλο τίτλο διάκρισης. Αρκούν και μόνα τα ονόματα του Ματθαίου, του Μάρκου και του Λουκά για να προστατεύσουν τα Ευαγγέλιά τους από την υποψία της πλαστότητας.

Κι’ ένα δεύτερο σημείο θα πρέπει να θιγεί. Υπάρχουν άλλες σύγχρονες, μη Χριστιανικές πηγές που να επιβεβαιώνουν τα ιστορούμενα στα Ευαγγέλια; Υπάρχει μνεία του ονόματος του Ιησού και του έργου Του σε σύγχρονες Ιουδαϊκές και Εθνικές πηγές;

Μετά την πτώση της Ιερουσαλήμ οι Σαδδουκαίοι αποσύρθηκαν από τη δημόσια ζωή. Έτσι, ολόκληρη η πνευματική ζωή του Ιουδαϊκού έθνους περιήλθε στα χέρια των Φαρισαίων. Με πρωτοβουλία των Φαρισαίων έγινε προσπάθεια να κωδικοποιηθούν οι διάφορες παραδόσεις των πατέρων, οι οποίες σκοπό είχαν την ερμηνεία και τη συμπλήρωση του Νόμου, όπως είπαμε στην αρχή της μελέτης μας. Η κωδικοποίηση αυτή λέγεται «Μισνά». Ευθύς αμέσως όμως και η ίδια η Μισνά έγινε αντικείμενο ερμηνείας. Οι ερμηνείες αυτές ονομάστηκαν «Γκεμάρα». Η Μισνά μαζί με την Γκεμάρα απετέλεσαν το «Ταλμούδ». Το Ταλμούδ της Ιερουσαλήμ περιέχει τις παραδόσεις Παλαιστινιακής προέλευσης και συμπληρώθηκε γύρω στο 300 μ. Χ. Το πολύ μεγαλύτερο Βαβυλωνιακό Ταλμούδ συμπληρώθηκε αργότερα, μετά δύο περίπου αιώνες. Δεδομένης της ιδιαίτερης φύσης του περιεχομένου του Ταλμούδ δε θα έπρεπε να περιμένει κανένας να γίνεται εκεί μνεία του Ιησού. Και όμως υπάρχει. Κατά τους αρχαιότερους Ραβίνους, των οποίων οι παραδόσεις κωδικοποιήθηκαν στο Ταλμούδ, ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ ήταν ένας παραβάτης του Νόμου του Ισραήλ. Ήταν μάγος, περιφρονούσε τους λόγους των σοφών και παραπλάνησε το λαό λέγοντας ότι δεν ήρθε να καταλύσει το Νόμο αλλά για να προσθέσει σ’ αυτόν. Ο μάγος αυτός σταυρώθηκε την παραμονή του Πάσχα για αίρεση και παραπλάνηση του λαού. Οι μαθητές Του όμως, και αναφέρονται πέντε ονομαστικά, θεράπευαν τους ασθενείς στο όνομά Του. Στο Ταλμούδ ο Ιησούς ονομάζεται «Χα Ταλουΐ», δηλ. «ο Κρεμασμένος». Μια άλλη ονομασία του Ιησού στο Ταλμούδ είναι «Μπεν Παντέρα», δηλ. «ο Υιός της Παρθένου». Δεν σημαίνει βέβαια ότι το Ταλμούδ αναγνωρίζει την εκ Παρθένου γέννηση του Χριστού. Απλά αναφέρει το τι κυκλοφορούσε ανάμεσα στους μαθητές Του. Περί τα τέλη του 1^ου και τις αρχές του 2^ου αιώνα συζητιόταν μεταξύ ορισμένων Ιουδαϊκών κύκλων κατά πόσο θα έπρεπε να περιληφθούν στον Ιερό τους Κανόνα ορισμένα Χριστιανικά βιβλία. Ποια ήταν αυτά δεν γνωρίζουμε. Ίσως ήταν η Αραμαϊκή έκδοση του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου. Τελικά όμως επικράτησαν οι συντηρητικότεροι και όχι μόνο δεν περιλήφθηκαν αλλά τα αποκάλεσαν « Αβέν Γκιλλαγιόν» δηλ. «η Ασέβεια του Περιθωρίου».

Μεταξύ των Ιουδαϊκών πηγών θα πρέπει να μνημονευθεί ο ιστορικός Ιώσηπος, λίγο μεταγενέστερος του Απ. Παύλου. Τα έργα του περιλαμβάνουν τις «Αρχαιότητες των Ιουδαίων», την «Ιστορία του Ιουδαϊκού πολέμου» και « Εναντίον Απίωνος». Στις σελίδες τους συναντούμε πολλά γνωστά σ’ εμάς πρόσωπα από την Κ. Διαθήκη. Αναφέρονται ο Ηρώδης, ο Πιλάτος , ο Φήστος και άλλοι επίσημοι. Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής και ο Ιάκωβος ο αδελφός του Κυρίου, τον οποίο ο Ιώσηπος αποκαλεί «αδελφό του Ιησού, του αποκαλουμένου Χριστού». Η σημαντικότερη όμως συμβολή του Ιώσηπου σ’ αυτό το θέμα είναι μια αναφορά του [Αρχαιότητες, βιβλίο 18, χωρίο 3:3],η οποία λέει: «Και ηγέρθη αυτό τον καιρό ένας Ιησούς, ένας σοφός άνθρωπος, αν μπορούμε πράγματι να τον ονομάσουμε άνθρωπο, γιατί ήταν εκτελεστής θαυμαστών έργων, διδάσκαλος ανθρώπων, οι οποίοι δέχονταν την αλήθεια με ευχαρίστηση. Παρέσυρε πολλούς Ιουδαίους και ακόμη πολλούς από τους Έλληνες. Ο άνθρωπος αυτός ήταν ο Χριστός. Και όταν ο Πιλάτος τον καταδίκασε να σταυρωθεί, μετά τις κατηγορίες των αρχηγών μας, εκείνοι που τον αγάπησαν στην αρχή, δεν έπαψαν να τον αγαπούν, γιατί εμφανίστηκε σ’ αυτούς την τρίτη μέρα ζωντανός και πάλι. Οι θείοι προφήτες τα είχαν προείπει και αυτά και χιλιάδες άλλα θαυμαστά πράγματα γι’ αυτόν. Ακόμη και τώρα η φυλή των Χριστιανών, που ονομάστηκαν έτσι από το όνομά του, δεν πέθανε».

Από τις Εθνικές πηγές αξίζει να αναφέρουμε το μεγάλο Ρωμαίο ιστορικό Κορνήλιο Τάκιτο που γεννήθηκε το 52 μ. Χ. Ο Τάκιτος έγραψε την ιστορία της αυτοκρατορίας του Νέρωνα [54-68 μ. Χ.]. Περιγράφει τη μεγάλη πυρκαγιά της Ρώμης του 64 μ. Χ. και λέει ότι ο Νέρων, για να διασκεδάσει τις φήμες, οι οποίες απέδιδαν στον ίδιο τον εμπρησμό, βρήκε αντικαταστάτες «τους οποίους και τιμώρησε με κάθε είδος σκληρότητας. Μια τάξη ανθρώπων, τους οποίους όλοι μισούσαν για την κακία τους, και τους οποίους ο όχλος ονόμαζε Χριστιανούς. Ο Χριστός, από τον οποίο έλαβαν το όνομά τους, είχε εκτελεστεί με απόφαση του Πόντιου Πιλάτου όταν ο Τιβέριος ήταν αυτοκράτορας. Η καταστρεπτική αυτή δεισιδαιμονία ανεστάλη για βραχύ διάστημα, για να αναφανεί και πάλι όχι μόνο στην Ιουδαία, την εστία αυτής της πληγής, αλλά και στη Ρώμη, όπου καταλήγουν όλα τα επαίσχυντα πράγματα του κόσμου και βρίσκουν άσυλο» [Annals XV:44].Από το περιεχόμενο αυτής της έκθεσης είναι φανερό ότι δεν πήρε τις πληροφορίες από Χριστιανικές πηγές, πράγμα που κάνει πολυτιμότερη την έκθεσή του. Ως ιστορικός ο Τάκιτος είχε στη διάθεσή του τα επίσημα αρχεία του κράτους. Αν ο Πιλάτος υπέβαλε στη Ρώμη έκθεση της δίκης και της σταύρωσης του Χριστού, ο Τάκιτος, περισσότερο από κάθε άλλον, ήταν σε θέση να τη δει. Δεν είναι καθόλου απίθανο από τέτοια έκθεση να άντλησε κάποιο μέρος του υλικού της ιστορίας του.

Τη μεγάλη πυρκαγιά της Ρώμης διηγείται και άλλος Ρωμαίος ιστορικός, ο Σουετώνιος, ο οποίος το 120 μ. Χ. έγραψε τις βιογραφίες των πρώτων δώδεκα από τους Καίσαρες. Στη βιογραφία του Νέρωνα [16:2] αναφέρει: «Επιβλήθηκε ποινή στους Χριστιανούς, μια τάξη ανθρώπων, οι οποίοι ήταν παραδομένοι σε μια νέα και καταστρεπτική δεισιδαιμονία». Στη βιογραφία του Κλαυδίου λέει: «Επειδή οι Ιουδαίοι δημιουργούσαν συνεχώς ταραχές με την υποκίνηση του Χριστού, ο Κλαύδιος τους έδιωξε από τη Ρώμη». Αυτή η πληροφορία επικυρώνει το εδάφιο Πράξεις 18:2, όπου ο Λουκάς γράφει: « Εκεί [στην Κόρινθο ο Παύλος] βρήκε ένα Ιουδαίο από τον Πόντο, που τον έλεγαν Ακύλα. Αυτός είχε έρθει πρόσφατα από την Ιταλία μαζί με τη γυναίκα του την Πρίσκιλλα, γιατί ο Κλαύδιος είχε διατάξει να φύγουν όλοι οι Ιουδαίοι από τη Ρώμη».

Στη μαρτυρία των εθνικών πηγών θα πρέπει να προστεθεί η αλληλογραφία που είχε με τον αυτοκράτορα Τραϊανό ο Πλίνιος ο νεώτερος, διοικητής της επαρχίας Βιθυνίας της Μ. Ασίας. Ο Πλίνιος έγραψε στον αυτoκράτορα το 112μ.Χ. ζητώντας οδηγίες ως προς την ταραχοποιό αίρεση των Χριστιανών, οι οποίοι πλεόναζαν στην επαρχία του. Αναφέρει στον αυτοκράτορα ότι κατά τις πληροφορίες του «οι Χριστιανοί αυτοί συνήθιζαν να συνέρχονται κατά μια ορισμένη μέρα πριν από την αυγή και τότε έψαλλαν ύμνους προς το Χριστό ως προς Θεό, και δεσμεύονταν μεταξύ τους σε ιερό όρκο να μη πράξουν καμία κακή πράξη, αλλά να απέχουν από απάτη, κλοπή και μοιχεία και να μη παραβαίνουν ποτέ τις υποσχέσεις τους. Μετά από αυτά αποχωρίζονταν για να ξαναμαζευτούν με σκοπό να φάνε, φαγητά όμως συνηθισμένα και αβλαβή» [Επιστολές 10:96].