ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΑΡΤΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΜΥΣΤΙΚΟ ΔΕΙΠΝΟ;

Πολλές διχογνωμίες διατυπώθηκαν στά χριστιανικά χρόνια περί του είδους τού άρτου που εχρησιμοποίησεν ο Ιησούς κατά τόν Μυστικό Δείπνο, προκειμένου να γίνεται με τον ίδιο άρτο και ο αναμνηστικός Δείπνος –ή Αγία Κοινωνία – Θεία Ευχαριστία. Μπερδεύεται ή αλήθεια από τό γεγονός ότι οι τρείς Συνοπτικοί Ευαγγελισταί αναφερόμενοι στήν ημέρα τού Μυστικού Δείπνου τήν ονομάζουν «πρώτη τών αζύμων», ο δέ Ευαγγελιστής Ιωάννης λέγει: «πρό της εορτής τού Πάσχα».

Εάν λοιπόν ο Χριστός έκαμε τό Πάσχα Του την πρώτη ημέρα τών αζύμων, σημαίνει, ότι χρησιμοποίησε άζυμον άρτον, διότι από τήν ημέρα αυτή επετρέπετο να χρησιμοποιηθούν τα άζυμα. Η εορτή των αζύμων με το Πάσχα συμπίπτουν πάντοτε τήν ίδια ημέρα – εορτάζονται μαζί, διότι και οι δύο εορτές εθεωρούντο ως μία, όπως λέγει και ο Ευαγγελιστής Λουκάς: κβ’ 1, εκτός του ότι η εορτή των αζύμων παρατείνεται επί επτά ημέρες, ενώ η εορτή του Πάσχα είναι μιά μόνο ημέρα.

Αλλά γιατί ο Ιωάννης σημειώνει ότι ο Μυστικός Δείπνος έγινε πρό τής εορτής του Πάσχα, ενώ οι άλλοι τρείς Ευαγγελισταί, «τη πρώτη των αζύμων»; Η έρευνά μας θα διαφωτίσει το θέμα και θα διαλύσει την απορία.

Από τα εξιστορούμενα του Ευαγγελιστού Ιωάννου, που λέγει ότι κατά την δίκη του Ιησού οι υπηρέτες που μετέφεραν τον Ιησού από τον Άννα στον Καϊάφα, «ούκ εισήλθον εις το Πραιτώριον (κυβερνείον), ίνα μη μιανθώσιν, αλλ’ ίνα φάγωσι το Πάσχα» (Ιωάννης: ιη’ 28), φαίνεται, ότι «η πρώτη των αζύμων» αναφέρεται στην εσπέρα της παραμονής του Εβραϊκού Πάσχα. Τότε, κατά την συνήθεια των Ιουδαίων, άρχιζαν οι προετοιμασίες προς εκκαθάρισιν παντός ενζύμου, χωρίς όμως και να τίθενται εν χρήσει τά άζυμα, δια τούτω δέ η πρώτη αύτη, Πέμπτη της εβδομάδος, εκκαλείτο πρώτη των αζύμων».

Απ’ όλα τα εξιστορούμενα των Ευαγγελιστών καταλήγομε στο συμπέρασμα ότι τό Πάσχα τότε ήταν την Παρασκευή, αλλά το μετέθεσαν τό Σάββατον. «Περί δε του Σαββάτου, καθ’ ο θα ήρχιζε το Πάσχα λέγει ο Ιωάννης, «Ην γαρ μεγάλη η ημέρα εκείνη του Σαββάτου» (κεφ. ιθ’ 31), ότι δηλαδή το Σάββατον εκείνο δέν ήτο κοινόν, αλλά Σάββατον, καθ’ ο συνέπεσεν η μεγάλη εορτή του Εβραϊκού Πάσχα».

Ο Ιησούς όμως δεν συμμορφώθηκε με την μετάθεση της εορτής. Κατόπιν αυτών οδηγούμεθα στο συμπέρασμα ότι το Πάσχα Του ο Κύριος το έκανε μιά ημέρα πρίν -24 ώρες πρό της εορτής του Νομικού Εβραϊκού Πάσχα. Κατά συνέπειαν δέν χρησιμοποίησε άζυμα, αλλά ένζυμον κανονικόν άρτον, δεδομένου ότι, πρό της κανονικής ενάρξεως του Πάσχα τα άζυμα ήταν απαγορευμένα, δέν επετρέπετο να χρησιμοποιηθούν από κανένα.

Είναι λοιπόν, πολλή εσφαλμένη η γνώμη εκείνων που επιμένουν ότι πρέπει να χρησιμοποιείται άζυμος άρτος κατά την Τελετή της Θείας Ευχαριστίας, διότι δήθεν και ο Ιησούς αυτόν μεταχειρίσθηκε.

Η αρχαία Πράξη της Εκκλησίας δέν προσφέρει καμιά απολύτως πληροφορία.

Ξεκινώντας από τον Μυστικό Δείπνο, όπως εξιστορήσαμε τα πράγματα, βλέπομεν ότι ο Κύριος χρησιμοποίησε άρτον–ψωμίον. Αυτό μας βεβαιώνουν και οι τέσσερεις Ευαγγελισταί.

Προχωρώντας στην πρώτη γενεά των πιστών, την Αποστολική Εκκλησία, βλέπομεν τον Απόστολο Παύλο να ομιλεί περί κοινού άρτου, όχι περί αζύμου: «Τον άρτον ον κλώμεν, ουχί κοινωνία του σώματος του Χριστού εστίν; Ότι εις άρτος (…) εκ του ενός άρτου» κ.λ.π. Και επιβεβαιώνοντας περί του άρτου του Μυστικού Δείπνου λέγει, «ότι ο Κύριος Ιησούς εν τη νυκτί η παρεδίδετο έλαβεν άρτον (…) Α’ Κορ. ι’ 16-17, ια’ 23-28. Περί κοινού άρτου κάνουν λόγο και οι Πράξεις των Αποστόλων κεφ. Β’ 42,46.

Σε καμμιά απολύτως περίπτωση της Καινής Διαθήκης δέν γίνεται σύσταση – λόγος πρός τούς χριστιανούς τής εποχής εκείνης να χρησιμοποιούν άζυμα στήν Τελετή τού Θείου Δείπνου. Στά μέσα του Β’ αιώνος βλέπομε επίσης τόν φιλόσοφο και απολογητή Ιουστίνο να λέγει στήν Α’ απολογία του περί τού θέματος αυτού: «Άρτος (ένζυμος) προσφέρεται και οίνος». Παράλληλα βλέπομεν ότι και η Πράξη της αρχαίας Εκκλησίας, η Ιερά Παράδοση, σιωπά –δέν υπάρχει καμμιά σχετική πληροφορία. Αντιθέτως αναφέρεται το εξής ιστορικόν: «Στις ημέρες του Πάπα Γρηγορίου του Διαλόγου (540-604) μια γυναίκα Ρωμαία ματρώνα εγέλασε, όταν την κοινώνησε ο Πάπας και ονόμασε τον Άγιον άρτον «Σώμα Χριστού». και είπε: Πώς είναι δυνατόν, το ψωμίον που εγώ η ίδια μέ τά χέρια μου εζύμωσα να ονομάζεται Σώμα Χριστού;

Στην Πράξη της Εκκλησίας υπάρχουν πολλές παρόμοιες περιπτώσεις που διαφωτίζουν το θέμα και αναφέρονται σε άρτον ή ψωμίον, ποτέ σε άζυμα. Δέν θα είμεθα σωστοί ερευνηταί σε περίπτωση που δέν λαμβάνομε υπ’ όψη την Πράξη της Αρχεγόνου Εκκλησίας.

Η Ρωμαϊκή Παπική Εκκλησία μέχρι τον 11^ο αιώνα χρησιμοποιούσε ένζυμον κανονικόν άρτον. Αλλ’ όταν μπήκε ο διάβολος μέσα της και απεφάσισε να καινοτομήσει σε όλα τα σημεία που την συνέδεαν με την Ορθόδοξη Εκκλησία εισήγαγε τον άζυμον άρτον επιμένουσα ότι αυτόν εχρησιμοποίησεν ο Κύριος. Έκτοτε χρησιμοποιεί τά άζυμα.

Προχωρούντες προς τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο (354-407) βλέπομε να λέγει: «Ο Κύριος έκαμε και περιτομή, και Σάββατα ετήρησε, και εορτές εόρτασε και άζυμα έφαγε. Αλλά εμείς δέν υποχρεούμεθα σε κανένα από αυτά (…) ούτε τα άζυμα υποχρεούμεθα να εορτάζομαι (…) «ώστε εορτάζομεν (…) εν αζύμοις ειλικρινείας και αληθείας» (PG 48, 866).

Ερχόμενοι στην εποχή του Επιφανίου (4^ος αιών) παρατηρούμεν ότι κατέκρινε τους αιρετικούς Εβιωνίτες. επειδή χρησιμοποιούσαν άζυμα.

Ο Θεός είχε διατάξει την χρησιμοποίηση των αζύμων στους Εβραίους σε συμβολική μορφή, για να τους δώσει να καταλάβουν δύο πρό πάντων σημεία, τα εξής:

1^ον. Το άμεσον της φυγής. Δέν είχαν καιρό να περιμένουν, αλλά αμέσως να αποχωρήσουν, και,

2^ον. Να μή λάβουν απολύτως τίποτε από την Αίγυπτον, την χώρα της δουλείας, που αφορά τήν ζύμην της ειδωλολατρείας και της κακίας, τίποτε από την ζωήν τους.

Οι χριστιανοί, λοιπόν, που υποτίθεται ότι έχουν ήδη απαλλαγεί απ’ όλα αυτά τα φθοροποιά στοιχεία, οφείλουν να «εορτάζουν εν αζύμοις ειλικρινείας και αληθείας».

Άζυμα χρησιμοποιούν σήμερα οι Ρωμαιο-Καθολικοί, οι Λουθηρανοί, οι λεγόμενοι Μάρτυρες του Ιεχωβά, οι Πεντηκοστιανοί και ορισμένες Ευαγγελικές Εκκλησίες.

Η ευχή μας είναι να προσέξουν τό θέμα, διότι ενώ όλοι τους λένε: «Ότι λέγει η Γραφή» βλέπομεν ότι στην προκειμένη περίπτωση απέχουν πολύ από την αλήθεια της Αγίας Γραφής.

************

Από το Περιοδικό «ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ» του Στυλιανού Χαραλαμπάκη,

ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 1989, αρ. Τεύχους 63.

Αντιγραφή και απόδοση κειμένου κατόπιν ευγενικής αδείας του συγγραφέα,

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΜΑΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ:

NAME: Νίκος Μ COUNTRY: greece mail: (…) Date: Thursday December 01, 2011 Time: 05:18:07 AM

ΕΡΩΤΗΣΗ: Αγαπητέ κύριε Οικονομίδη χαίρεται και καλό κουράγιο για τον αγώνα που κάνετε. Θα ήθελα να εκφράσω τη διαφωνία μου ως προς το άρθρο: "ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΑΡΤΟΝ ΕΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕΝ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΜΥΣΤΙΚΟ ΔΕΙΠΝΟ;" Ο Λουκάς μας αναφέρει ξεκάθαρα και αναλυτικά ότι το μυστικό δείπνο έγινε το Πάσχα σε ημέρα "αζύμων". Λουκ. 22:7 Ήρθε λοιπόν η ημέρα των αζύμων, κατά την οποία έπρεπε να θυσιάσουν το Πάσχα. Λουκ. 22:8 Και απέστειλε [τον] Πέτρο και [τον] Ιωάννη και είπε: «Πηγαίνετε και ετοιμάστε μας το Πάσχα να φάμε». Λουκ. 22:9 Εκείνοι του είπαν: «Πού θέλεις να ετοιμάσουμε;» Λουκ. 22:15 Και είπε προς αυτούς: «Επιθύμησα πολύ αυτό το Πάσχα να φάω μαζί σας προτού να υποφέρω. Επίσης οι Ιουδαίοι είχαν ρητή εντολή να εορτάζουν το Πάσχα με άζυμα (Εξ., 12:1-11). Εφόσον λοιπόν ο Ιησούς ήθελε να εορτάσει το Πάσχα δεν ήταν δυνατόν να μη τηρήσει το Νόμο και να εορτάσει το Πάσχα με διαφορετικό τρόπο. Αν και βέβαια δεν ετοίμασε ο Ιησούς το δείπνο του Πάσχα, αλλά οι μαθητές του, και μάλιστα σύμφωνα με όσα προέβλεπε η Ιουδαϊκή παράδοση (άζυμα, πικρά χόρτα, ψημένο αρνάκι ενός έτους.) Είναι δυνατόν να γιόρτασε ο Ιησούς και η μαθητές του το Πάσχα χωρίς να τηρήσουν τις διατάξεις του Νόμου; Ακόμα και σήμερα οι ορθόδοξοι Εβραίοι τηρούν αυτή την παράδοση. Μάλιστα αναφέρουν: Υπάρχει μια εντολή (Μιτσβά ), που αφορά αποκλειστικά την γιορτή του Πέσαχ και αυτή είναι, να τρώμε Ματσά (άζυμα) και να απαλλαγούμε από οτιδήποτε είναι Χαμέτς (ένζυμα). Επίσης θα πρέπει να πούμε ότι άρτοι και ψωμιά θεωρούνται τόσο τα ένζυμα όσο και τα άζυμα. Όλοι είναι άρτοι διαφορετικού τύπου. Η διαφορά έγκειται μόνο στην προσθήκη της μαγιάς που σήμερα προέρχεται από τη βιομηχανία, ενώ εκείνα τα χρόνια προερχόταν από το προπαρασκευασμένο προζύμι. Εξυπακούεται βέβαια ότι στις ημέρες των άζυμων ο όρος άρτος αναφέρεται σε άζυμο άρτο. Ούτως ή άλλως στις ημέρες των αζύμων απαγορευόταν η κατοχή ένζυμου άρτου και προζυμιού με ποινή θανάτου. Έξ. 12:15 Επτά ημέρας θέλετε τρώγει άζυμα· από της πρώτης ημέρας θέλετε σηκώσει το προζύμιον εκ των οικιών σας· διότι όστις φάγη ένζυμα από της πρώτης έως της εβδόμης ημέρας, η ψυχή εκείνη θέλει εξολοθρευθή εκ του Ισραήλ. Έξ. 12:19 επτά ημέρας δεν θέλει ευρίσκεσθαι προζύμιον εν ταις οικίαις υμών· διότι όστις φάγη ένζυμα, η ψυχή εκείνη θέλει εξολοθρευθή εκ της συναγωγής του Ισραήλ, είτε ξένος είναι είτε αυτόχθων· Έξ. 12:20 ουδέν ένζυμον θέλετε φάγει· εν πάσαις ταις κατοικίαις υμών άζυμα θέλετε τρώγει. Έξ. 13:7 Άζυμα θέλουσι τρώγεσθαι τας επτά ημέρας· και δεν θέλει φανή παρά σοι ένζυμον ουδέ θέλει φανή παρά σοι προζύμιον καθ' όλα τα όριά σου. Και φυσικά αναφέρομαι μόνο για το μυστικό δείπνο του Κυρίου -καθώς δε χωρά αμφιβολία ότι τηρήθηκε σύμφωνα με τις εντολές του Νόμου-, και όχι στο ποια πρακτική πρέπει να ακολουθούν τα διάφορα δόγματα σήμερα. Ο Κύριος να σε ευλογεί.

Απάντηση: Αγαπητέ Νίκο,

Ευχαριστώ για τό κουράγιο που μου εύχεσαι καθώς και για την ειλικρινή σου διαφωνία στο παραπάνω άρθρο του Στυλιανού Χαραλαμπάκη.

Παίρνοντας τα γεγονότα με την σειρά και καθώς έχουν, θέλω να δούμε την αλήθεια κατάματα. Δέν μου διαφεύγει το γεγονός, ότι, πολλές Χριστιανικές ομολογίες ακολουθούν τόν δικό τους τρόπο στην εκτέλεση του Δείπνου του Κυρίου και κατά συνέπεια είναι δύσκολο να πείσεις τον καθένα από διαφορετικές δογματικές τάξεις. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο Δείπνος έγινε με άζυμα προβάλλοντας και τα… «κατάλληλα» εδάφια, και κατά συνέπεια αντί για κρασί (οίνον), χρησιμοποιούν και μαζί με τα άζυμα απλά χυμό ή οτιδήποτε μή αλκοολούχο. Άλλοι χρησιμοποιούν κανονικό ένζυμο άρτο και κανονικό κρασί προβάλλοντας και αυτοί τα… «κατάλληλα» εδάφια. Δυστυχώς όμως, οι μέν κατακρίνουν τους δέ, καθώς και τό αντίθετο, ώς αντιβιβλικούς και πλανεμένους αδελφούς, και αυτό διότι δέν υπάρχει η σωστή μελέτη, ίσως όμως και η έλλειψη διάθεσης για σωστή μελέτη του Λόγου του Θεού, μήπως και αντιστραφεί τό όλο οικοδόμημα που έκτισαν και γαλουχήθηκαν στις εν λόγω συναθροίσεις τους.

Παίρνοντας όμως τα πράγματα με την σειρά, θα αναφερθώ σχετικά με τις αντιρρήσεις σου.

Για τόν Άρτο που ο Κύριος χρησιμοποίησε στόν Μυστικό Του Δείπνο, θα δούμε κάποια σειρά τών γεγονότων για να καταλήξουμε στον ένζυμο ή άζυμο άρτο.

Διαβάζουμε στόν Ματθαίο κεφάλαιο 26: 4-5 τα εξής: «και συνεβουλεύθησαν να συλλάβωσι τον Ιησούν με δόλον και να θανατώσωσιν.Έλεγον δέ· μη εν τη εορτή, διά να μη γείνη θόρυβος εν τω λαώ.». Δηλαδή όχι τήν ημέρα του Πάσχα.

Στό εδάφιο 17 του ιδίου κεφαλαίου διαβάζουμε: «Την δε πρώτην των αζύμων προσήλθον οι μαθηταί προς τον Ιησούν, λέγοντες προς αυτόν· Που θέλεις να σοι ετοιμάσωμεν διά να φάγης το πάσχα;».

Πρώτη των αζύμων λοιπόν, και ετοιμασία για το Πάσχα. Γίνεται ο Δείπνος βράδυ. Αν ήταν η κανονική ημέρα του Πάσχα τότε λογικά ο Δείπνος θα έγινε το βράδυ του Πάσχα και κατά συνέπεια το Πάσχα τελείωνε. Άρα συνέλαβαν τόν Ιησού τα μεσάνυχτα του Πάσχα, άν καθ’ υπόθεσιν ήταν εκείνη η μέρα Πάσχα. «Ότε δε έγεινε πρωΐ,» πήγαν τον Κύριο στόν Πιλάτο. Άρα τον επήγαν την δεύτερη μέρα του Πάσχα, εφόσον την χθεσινή –που ήταν(;) Πάσχα- τον συνέλαβαν μεσάνυχτα… μετά από τόν Δείπνο Του, και την επαύριον, όταν έγινε πρωΐ τον επήγαν στόν Πιλάτο. Ο Πιλάτος «Κατά δε την εορτήν εσυνείθιζεν … να απολύη εις τον όχλον ένα δέσμιον, όντινα ήθελον». Ποιά όμως εορτήν; Του Πάσχα, το οποίον πέρασε;

Τελικά σταύρωσαν τόν Κύριο. Πότε όμως; Μετά ή πρίν τό Πάσχα;

Διαβάζουμε στο 27 κεφάλαιο: «Και τη επαύριον, ήτις είναι μετά την παρασκευήν (σημ: δηλαδή τό Σάββατο), συνήχθησαν οι αρχιερείς και οι Φαρισαίοι προς τον Πιλάτον λέγοντες, Κύριε, ενεθυμήθημεν ότι εκείνος ο πλάνος είπεν έτι ζων, Μετά τρείς ημέρας θέλω αναστηθή».

Άρα Παρασκευή πέθανε ο Κύριος και όχι το Σάββατο που ήταν η επίσημη ημέρα του Πάσχα, ενώ το βράδυ της Πέμπτης έκανε τόν Δείπνο. Πέμπτης δικής μας δηλαδή εφόσον για τους Ιουδαίους η μέρα λογίζεται από την πρώτη ώρα, η 6^η ώρα είναι το μεσημέρι, κ.ο.κ.

Και ο Μάρκος στο κεφάλαιο 14: 1-2, μας αναφέρει ότι οι αρχιερείς ζητούσαν τρόπο να συλλάβουν τόν Ιησού, διότι μετά από δύο μέρες θα άρχιζε τό Πάσχα και τά άζυμα: « Μετά δε δύο ημέρας ήτο το πάσχα και τα άζυμα. Και εζήτουν οι αρχιερείς και οι γραμματείς πως να συλλάβωσιν αυτόν με δόλον και να θανατώσωσιν. Έλεγον δε, μή εν τη εορτή, μήποτε γείνη θόρυβος του λαού.»

Ο Ιωάννης στο κεφάλαιο 13: 1-2, γράφει: «Προ δε της εορτής του πάσχα εξεύρων ο Ιησούς ότι ήλθεν η ώρα αυτού διά να μεταβή εκ του κόσμου τούτου προς τον Πατέρα, αγαπήσας τους ιδικούς του τους εν τω κόσμω, μέχρι τέλους ηγάπησεν αυτούς. Και αφού έγεινε δείπνος, ο δε διάβολος είχεν ήδη βάλει εις την καρδίαν του Ιούδα Σίμωνος του Ισκαριώτου να παραδώση αυτόν»…

Και αφού ο Ιωάννης στα κεφάλαια 14 έως και 17 γράφει για τις οδηγίες και προτροπές του Κυρίου στούς μαθητές Του καθώς και την Προσευχή Του στόν Πατέρα, βλέπουμε τελικά να συλλαμβάνουν τόν Ιησού –μετά τόν ΔΕΙΠΝΟ που έκανε με ΑΡΤΟ και ΟΙΝΟ, και στο κεφάλαιο 18: 28 διαβάζουμε: «Φέρουσι λοιπόν τον Ιησούν από του Καϊάφα εις το πραιτώριον· ήτο δε πρωΐ· και αυτοί δεν εισήλθον εις το πραιτώριον, διά να μη μιανθώσιν, αλλά διά να φάγωσι το πάσχα.»

Βλέπουμε τώρα ότι, την χθεσινή συνέλαβαν τόν Ιησού στόν Κήπο, αφού προηγουμένως πραγματοποιήθηκε ο ΔΕΙΠΝΟΣ με ΑΡΤΟ, και το πρωΐ της επομένης πήγαν τόν Κύριο στό Πραιτώριο αλλά δέν μπήκαν μέσα για να μή μιανθούν, διότι έπρεπε να φάνε τό Πάσχα που άρχιζε μαζί με τα άζυμα τό Σάββατο. Εάν ήταν Πάσχα την ημέρα του Δείπνου, τότε επόμενο είναι την επομένη να είναι η δεύτερη μέρα του Πάσχα. Όμως την επομένη πήγαν τον Ιησού στό Πραιτώριο και δέν εισήλθαν μέσα για να φάνε τό Πάσχα που δέν ήταν όμως η ημέρα εκείνη, αλλά περίμεναν να έλθη η ημέρα του Πάσχα.

Ο Πιλάτος τους είπε εκείνη την ημέρα: «είναι δε συνήθεια εις εσάς να σας απολύσω ένα εν τω πάσχα· θέλετε λοιπόν να σας απολύσω τον βασιλέα των Ιουδαίων;» χάριν του επερχόμενου Πάσχα δηλαδή;

Άρα φίλε μου Νίκο, ο Δείπνος με τόν Άρτο δέν έγινε την ημέρα Σάββατο του κανονικού Πάσχα με άζυμα, αλλά την Πέμπτη βράδυ, πρίν τό Πάσχα με ένζυμο Άρτο, γι’ αυτό και ο Ιωάννης λέει: «Προ δε της εορτής του πάσχα». Εξάλλου, μας λέει ο Ιωάννης για την στιγμή εκείνη του Κυρίου μπροστά στόν Πιλάτο, ότι: «Ήτο δε παρασκευή του πάσχα (σημ: δηλαδή παραμονή, πρίν την ημέρα του Πάσχα) και ώρα περίπου έκτη· και λέγει προς τους Ιουδαίους· Ιδού ο βασιλεύς σας.».

Πότε τελικά νομίζεις ότι έκανε ο Κύριος τόν Δείπνο και γιόρτασε τό Πάσχα; Την Πέμπτη, δύο ημέρες πρίν την ημέρα του Πάσχα, ενώ το Πάσχα άρχιζε με την ημέρα τών αζύμων που διαρκούσε 7 ημέρες. Πρίν όμως από τήν ημέρα τών αζύμων απαγορευόταν να χρησιμοποιούν άζυμα και κατά συνέπεια ο Κύριος χρησιμοποίησε ένζυμο άρτο εφόσον γιόρτασε νωρίτερα το Πάσχα, δύο ημέρες ή μία αν προτιμάει κάποιος, πρίν από το κανονικό Πάσχα και την επίσημη έναρξη των αζύμων που άρχιζε το Σάββατο το οποίο ήταν μεγάλη ημέρα [«Ην γαρ μεγάλη η ημέρα εκείνη του Σαββάτου» (Ιωάννης: 19’ 31)], διότι θα παρεδίδετο ο Κύριος και θα σταυρωνόταν την Παρασκευή –παραμονή- του Πάσχα.

Τα αναφερόμενα από τόν Λουκά, περί «Πρώτης τών αζύμων», που δείχνουν κάποια «αντίφαση –που τελικά δέν υφίσταται-» με τον Ιωάννη, έχουν να κάνουν με την συνήθεια τών Ιουδαίων να προετοιμάζονται να καθαρίσουν κάθε ένζυμο ούτως ώστε την ημέρα του Πάσχα και των αζύμων να είναι όλα έτοιμα. Γι’ αυτό και την Πέμπτη ημέρα της εβδομάδος, την ονόμαζαν «Πρώτη των αζύμων», δηλαδή ημέρα που άρχιζε η προετοιμασία.

Γράφει ο Λουκάς στό κεφάλαιο 22: 1, 7 και 8: «Επλησίαζε δε η εορτή των αζύμων, λεγομένη Πάσχα»… «Ήλθε δε ημέρα των αζύμων (όπου άρχιζε η προπαρασκευή του καθαρισμού για τά άζυμα), καθ' ην έπρεπε να θυσιάσωσι το πάσχα, και απέστειλε τον Πέτρον και Ιωάννην, ειπών· Υπάγετε και ετοιμάσατε εις ημάς το πάσχα, διά να φάγωμεν». Το Πάσχα δηλαδή που ο Κύριος εόρτασε νωρίτερα λόγω της Θυσίας Του πρίν από τό κανονικό Εβραϊκό Πάσχα.

Γράφεις φίλε Νίκο παραπάνω, ότι ο Ιησούς εόρτασε το Πάσχα «σύμφωνα με όσα προέβλεπε η Ιουδαϊκή παράδοση (άζυμα, πικρά χόρτα, ψημένο αρνάκι ενός έτους)» Και με ρωτάς: «Είναι δυνατόν να γιόρτασε ο Ιησούς και η μαθητές του το Πάσχα χωρίς να τηρήσουν τις διατάξεις του Νόμου;» Εάν καθ’ υπόθεσιν φίλε Νίκο, ο Κύριος εόρτασε το –κανονικό- Πάσχα και μάλιστα «σύμφωνα με όσα προέβλεπε η Ιουδαϊκή παράδοση (άζυμα, πικρά χόρτα, ψημένο αρνάκι ενός έτους)», βλέπεις πουθενά να υπάρχει στόν Δείπνο του Κυρίου «ψημένο αρνάκι ενός έτους;».

Εξ’ άλλου, εφ’ όσον είναι τόσο σοβαρό τό θέμα περί χρήσεως ΑΖΥΜΩΝ, γιατί να μήν υπάρχει μιά τέτοια πληροφορία στόν Λόγο του Θεού, ενώ απεναντίας μας υποδεικνύει την χρησιμότητα του Άρτου ή Ψωμίου; Επιμένοντας όμως στη χρήση των αζύμων, τότε είναι σάν να εορτάζουμε και εμείς οι Χριστιανοί μιά Ιουδαϊκή εορτή, κάτι το οποίον απαλλάχθηκε ο πιστός από τέτοιου είδους νόμους και διατάξεις, ειδάλλως εκτός αυτού θα έρεπε να φυλλάτουμε και άλλους Νόμους της Παλαιάς Διαθήκης. Εφ’ όσον ο Χριστός αντικατέστησε το Πασχαλινό αρνί με το δικό Του Σώμα που θυσίασε, θα πρέπει άραγε να επιμένουμε εμείς να θυσιάζουμε αρνί σε ανάμνηση της Εξόδου των Ισραηλιτών και να χρησιμοποιούμε άζυμα σε ανάμνηση της βιαστικής εξόδου τους από την Αίγυπτο, ή μήπως θα πρέπει τα «άζυμα» μας να είναι η ειλικρίνεια και η αλήθεια, όπως ο Ι. Χρυσόστομος αναφέρει;

Σήμερα επειδή οι γνώμες ποικίλουν και μας αποπροσανατολίζουν, καλό θα είναι να δούμε και πάλι τις απόψεις των πρώτων Πατέρων, όπου υπάρχουν και στο παραπάνω άρθρο.

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος (354-407) βλέπουμε να λέγει: «Ο Κύριος έκαμε και περιτομή, και Σάββατα ετήρησε, και εορτές εόρτασε και άζυμα έφαγε. Αλλά εμείς δέν υποχρεούμεθα σε κανένα από αυτά (…) ούτε τα άζυμα υποχρεούμεθα να εορτάζομαι (…) «ώστε εορτάζομεν (…) εν αζύμοις ειλικρινείας και αληθείας» (PG 48, 866).

Ερχόμενοι στην εποχή του Επιφανίου (4^ος αιώνας μ.Χ) παρατηρούμεν ότι ο Επιφάνιος κατέκρινε τους αιρετικούς Εβιωνίτες επειδή χρησιμοποιούσαν άζυμα.

Θέλω να πιστεύω φίλε Νίκο, ότι, οι πρώτοι Πατέρες είχαν καλύτερη και περισσότερη γνώση τών αληθειών τής Βίβλου, απ’ ότι οι σημερινοί «φωστήρες» μας, που από ένα μόνο εδάφιο μπορούν να ιδρύσουν μιά… θρησκεία!

Μπήκα φίλε Νίκο σε βαθιές λεπτομέρειες λόγω της σοβαρότητας του θέματος ευχόμενος ο Κύριος να ευλογεί τον καθένα μας, διότι: «…και εάν φρονήτε τι άλλως πως, και τούτο θέλει αποκαλύψει εις εσάς ο Θεός» (Φιλιππησίους: 3' 15) και ας προσευχόμαστε για την αποκάλυψη της αλήθειας του Θεού.

Ευχαριστώ για την παρέμβασή σου αυτή.

Γιώργος Οικονομίδης

************

ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ TOY ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΜΑΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ:

Αγαπητέ Γιώργο καλημέρα σας.
Είδα σήμερα την απάντησή σας σχετικά με τη διαφωνία που είχα για το δείπνο του Κυρίου. Σας ευχαριστώ για τις παρατηρήσεις σας, τις οποίες λαμβάνω σοβαρά υπόψιν. Ως προς την ημέρα που έγινε το δείπνο του κυρίου έχετε απόλυτο δίκιο ήταν η πέμπτη. Εγώ δεν το διευκρίνισα σωστά, και η λέξη "Πάσχα" μέσα στην έκφραση που χρησιμοποίησα [Ο Λουκάς μας αναφέρει ξεκάθαρα και αναλυτικά ότι το μυστικό δείπνο έγινε το Πάσχα σε ημέρα “αζύμων”], είχε ως αποτέλεσμα να παρεξηγηθώ. Παρόλα αυτά όμως πολύ καλά κάνατε και το διευκρινίσατε με λεπτομέρειες.
Εκείνο που με προβλημάτισε είναι ότι αμφισβητείται ανοιχτά και με απόλυτη σιγουριά ότι ο Κύριος και οι μαθητές δεν γιόρτασαν το Πάσχα σύμφωνα με την Ιουδαϊκή παράδοση. Αυτό όμως δεν ισχύει, διότι το τραπέζι του Πάσχα το ετοίμασαν οι μαθητές του σύμφωνα με την παράδοση και την εντολή του Κυρίου. (Λουκ. 22:8 και απέστειλε τον Πέτρον και Ιωάννην, ειπών· Υπάγετε και ετοιμάσατε εις ημάς το πάσχα, διά να φάγωμεν) δεν είναι δυνατόν ο Κύριος να λέει στον Πέτρο και Ιωάννη να ετοιμάσουν το Πάσχα να φάνε, και αυτοί να ετοιμάζουν "διαφορετικά" από τις διατάξεις και τις εντολές του Νόμου. Οι μαθητές ακολούθησαν κατά γράμμα το Νόμο. Οποιαδήποτε παράλειψη θα ήταν σοβαρό αδίκημα την εποχή εκείνη, με ποινή θανάτου. Μάλιστα εάν ο Κύριος και οι μαθητές του είχαν εορτάσει με ένζυμα, οι γραμματείς και οι φαρισαίοι θα είχαν τη ΜΟΝΑΔΙΚΗ κατηγορία για τον Κύριο και τους μαθητές. Τέτοιο πράγμα όμως δεν αναφέρεται στα ευαγγέλια. Και εκεί είναι που σφάλει ο Στυλιανός Χαραλαμπάκης. Ο Κύριος δεν παρέβη καμία εντολή.
Επίσης για να αποφευχθεί η κάθε δογματική παρεξήγηση είχα διευκρινήσει : "Και φυσικά αναφέρομαι μόνο για το μυστικό δείπνο του Κυρίου -καθώς δε χωρά αμφιβολία ότι τηρήθηκε σύμφωνα με τις εντολές του Νόμου-, και όχι στο ποια πρακτική πρέπει να ακολουθούν τα διάφορα δόγματα σήμερα." Γιαυτό και δε σχολίασα ούτε ανέφερα κάτι σχετικό με τις πρακτικές που ακολουθούν τα διάφορα χριστιανικά δόγματα αλλά ούτε με πιο τρόπο πρέπει να γίνεται αυτή.
Ο Κύριος να σε ευλογεί αγαπητέ Γιώργο.

Απάντηση: Αγαπητέ Νίκο,

σέβομαι την γνώμη σου και την εμμονή σου περί αζύμων. Δέν είναι όμως έτσι παρόλο που επιμένεις.  Δές προσεκτικά την σειρά που επικρατεί στην διάρκεια του Δείπνου του Κυρίου. Πρίν από τό κανονικό ΝΟΜΙΜΟ Πάσχα, έκανε ο Κύριος το Πάσχα Του διότι όπως προείπαμε έπρεπε να πεθάνει πρίν τό Πάσχα. Κατά συνέπεια, εφόσον και εσύ υποστηρίζεις ότι ο Κύριος δέν θα πήγαινε ενάντια στόν Νόμο, αυτό και έκανε. ΔΕΝ ΠΗΓΕ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΝΟΜΟ, διότι ο Νόμος δια στόματος Κυρίου έλεγε ότι:

«…αρχόμενοι από της δεκάτης τετάρτης ημέρας του μηνός αφ' εσπέρας, θέλετε τρώγει άζυμα έως της εικοστής πρώτης ημέρας του μηνός την εσπέραν·»

[‘Εξοδος 12:18]. Έπρεπε δηλαδή να άρχιζαν τα άζυμα το εσπέρας της δεκάτης τετάρτης ημέρας, και όχι νωρίτερα. Νωρίτερα όμως επειδή έκανε ο Κύριος μας το Πάσχα Του, δέν χρησιμοποίησε άζυμο αλλά ένζυμο άρτο, διότι ΔΕΝ ΘΑ ΠΗΓΑΙΝΕ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΝΟΜΟ.

Επίσης: «Θέλεις φυλάττει την εορτήν των αζύμων· επτά ημέρας θέλεις τρώγει άζυμα, καθώς προσέταξα εις σε, κατά τον διωρισμένον καιρόν του μηνός Αβίβ· διότι εν τούτω εξήλθες εξ Αιγύπτου»· [‘Εξοδος 23:15]. Αυτόν τόν διωρισμένον καιρόν δέν τόν παρέβη ο Κύριος αγαπητέ μου Νίκο, διότι πρίν τόν διωρισμένον καιρόν εάν χρησιμοποιούσε άζυμα ο Κύριος τότε θα παρέβαινε τόν Νόμο του Θεού.

Λέγοντας ο Θεός ότι: «Και την δεκάτην τετάρτην ημέραν του πρώτου μηνός είναι το πάσχα του Κυρίου.» [Αριθμοί 28:16], απαιτεί ο Θεός να κρατούνται οι ημερομηνίες Του επακριβώς.

Μου γράφεις αγαπητέ μου Νίκο παραπάνω μεταξύ άλλων και τα εξής: «Μάλιστα εάν ο Κύριος και οι μαθητές του είχαν εορτάσει με ένζυμα, οι γραμματείς και οι φαρισαίοι θα είχαν τη ΜΟΝΑΔΙΚΗ κατηγορία για τον Κύριο και τους μαθητές. Τέτοιο πράγμα όμως δεν αναφέρεται στα ευαγγέλια.» Όμως φίλε Νίκο, ο Κύριος έκανε τον Δείπνο Του κρυφά από τους άλλους, γι’ αυτό εξ’ άλλου τον Δείπνο αυτόν τον αποκαλούμε και «ΜΥΣΤΙΚΟ ΔΕΙΠΝΟ». Δέν αναφέρεται αυτό που λές διότι τον Κύριο δέν τόν συνέλαβαν την ώρα του Δείπνου –διότι δέν ήξεραν πού βρίσκεται- αλλά στόν Κήπο της Γεσθημανή με την προδοσία του Ιούδα. Τό Πάσχα του Κυρίου αγαπητέ μου, ήταν περισσότερο για να θεσπίσει ο Κύριος τό «ΝΕΟ ΠΑΣΧΑ» για όλους τους πιστούς, όπου και πρέπει να το πράττουμε εις ΑΝΑΜΝΗΣΙΝ ΤΟΥ τρώγοντας τό Σώμα Του και πίνοντας τό Αίμα Του. Καμιά σχέση λοιπόν τό Πάσχα του Κυρίου που μας έδωσε εντολή να τηρούμε, με τό Πάσχα τών Ιουδαίων.

Πέραν όμως τούτου, και να δεχθούμε ότι ο Κύριος έφαγε άζυμα την ημέρα εκείνη, αυτό δέν σημαίνει ότι και εμείς τώρα θα πρέπει να κρατούμε μιά καθαρά Ιουδαϊκή εορτή, που είναι η ημέρα τών αζύμων, διότι όλη την εβδομάδα θα πρέπει να τρώμε άζυμα. Γιατί; Διότι κάθε Κυριακή εάν συμμετέχουμε στόν Δείπνο του Κυρίου με άζυμα, τότε επί 7 ημέρες θα πρέπει να τρώμε άζυμα –σύμφωνα με το Νόμο-, άρα, εάν συμμετέχουμε κάθε Κυριακή στόν Δείπνο, ποτέ ξανά δέν θα πρέπει να τρώμε ένζυμο άρτο εφόσον η εβδομάδα αποτελείται από επτά ημέρες.

Εάν και πάλι αδελφέ μου επιμένεις στόν άζυμο άρτο και στόν χυμό του οίνου, και όχι στόν ένζυμο και στόν κανονικό οίνο, τότε με την ευκολία που διαφωνείς με τους συμμετέχοντας αδελφούς μας στόν κανονικό άρτο και οίνο, σκέψου μήπως και ο Ίδιος ο Θεός διαφωνεί με τους επιμένοντας για τό αντίθετο.

************

ΤΡΙΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ TOY ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΜΑΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ:

Αγαπητέ Γιώργο, σας ευχαριστώ για την άμεση απάντηση.
Αδερφέ Γιώργο δεν αναφέρθηκα πουθενά σε χυμό οίνου (ο όρος "χυμός οίνου" είναι αδόκιμος και δεν υπάρχει). Χυμός θεωρείται μόνο ο μούστος ή το γλεύκος, ενώ οίνος είναι το αποτέλεσμα της ελεγχόμενης ζύμωσης του μούστου.  Οπότε άδικα σχολιάσατε ότι επιμένω σε "χυμό οίνου".

Πιστεύω ακράδαντα ότι ο Κύριος χρησιμοποίησε κανονικό οίνο (γέννημα της αμπέλου) και όχι κεκραμένο οίνο (νερωμένο) ή μούστο (το Πάσχα άλλωστε δεν είναι εποχή τρύγου ώστε να υπάρχει μούστος, πόσο μάλλον εκείνα τα χρόνια). Παρόλα αυτά, υπάρχουν αναφορές ότι η Θεία Κοινωνία στην αρχαία εκκλησία γινόταν με νερωμένο οίνο (δηλαδή κεκραμένο οίνο από όπου και προήλθε ο όρος "κρασί"! Κάτι τέτοιο όμως δεν γνωρίζω να το ακολουθεί κανένα διαμαρτυρόμενο δόγμα παρά μόνο οι ορθόδοξοι. Επίσης παραδόξως οι ορθόδοξοι χρησιμοποιούν όχι απλός ένζυμο άρτο αλλά "επτάζυμα". Άλλες ομολογίες κοινωνάν με άρτο που προήλθε από βιομηχανοποιημένες ζύμες (π.χ. μπυρομαγιά) και άλλα πρόσθετα και όχι από προζύμι. Το προζύμι σήμερα έχει σχεδόν εξαλειφθεί και δεν γνωρίζω κάποιο διαμαρτυρόμενο δόγμα να κοινωνά με τέτοιο άρτο. Ενώ άλλα δόγματα χρησιμοποιούν άζυμο άρτο. Όλοι οι ένζυμοι άρτοι σήμερα μπορεί να έχουν τόσα πολλά πρόσθετα και βελτιωτικά που δεν έχουν καμία σχέση με τους ένζυμους άρτους της εποχής εκείνης.
Το θέμα είναι όντος πολύ μεγάλο και γιαυτό δε θέλω να λογομαχώ με αδελφούς και νομίζω πως δεν έθιξα κανένα δόγμα. Επιπλέον δεν καταδίκασα ούτε πρότεινα κάποιο συγκεκριμένο τρόπο Θείας Κοινωνίας.  Η ένστασή μου ήταν στην τοποθέτηση του κ Χαραλαμπάκη για το Ιστορικό Δείπνο του Κυρίου που θεωρώ λανθασμένη και απόλυτη, καθώς έχει στόχο να προβάλλει ένα συγκεκριμένο τρόπο κοινωνίας, καταδικάζοντας τα υπόλοιπα δόγματα που φρονούν διαφορετικά.
Με Αγάπη Χριστού, ο Κύριος μαζί σας.
Νικόλαος Μ.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αγαπητέ Νίκο,

ευχαριστώ για τα στοιχεία περί οίνου που μας ανέπτυξες.

Τον οίνο τόν ανέφερα σε συνδυασμό με τα άζυμα και δέν είπα ότι εσύ επιμένεις σε κάτι τέτοιο. Απ’ ότι γνωρίζω, οι εκκλησίες που χρησιμοποιούν άζυμα στην Θεία Κοινωνία χρησιμοποιούν και χυμό αντί για οίνο ή κάποιο μή αλκοολούχο ποτό αρκεί να μοιάζει με κρασί.

Τέλος πάντων, συμφωνώ ότι δέν είναι πρέπον η όποια «λογομαχία» (κάτι το οποίο δέν υφίσταται εδώ διότι δέν κάνουμε κάτι τέτοιο) και κατά συνέπεια το ζητούμενο είναι τί είδους άρτο χρησιμοποίησε ο Κύριος στόν Δείπνο Του.

Τα στοιχεία που έδωσα παραπάνω, πιστεύω ότι αποδεικνύουν του λόγου το αληθές περί ενζύμου άρτου, καθώς και τα στοιχεία που μόλις παραπάνω μας έδωσες αγαπητέ Νίκο για τόν οίνο αποδεικνύουν τόν πραγματικό οίνο και όχι τις όποιες απομιμήσεις του για τόν Δείπνο του Κυρίου.

Είναι ηλίου φαεινότερο ότι στίς Χριστιανικές εκκλησίες επικρατεί φαύλος κύκλος, και χάριν παρερμηνείας κάποιων εδαφίων του Λόγου του Θεού επήλθε διαχωρισμός και διάσπαση. Αυτό χαροποιεί μόνο τόν εχθρό μας διάβολο και σατανά και όχι τόν Δημιουργό τών πάντων Ιησού Χριστό.

Επί του θέματος, επιμένω ότι ο άρτος ήταν ένζυμος και έτσι πρέπει να κρατείται και σήμερα. Σε αντίθετη περίπτωση, οι αδελφοί μας που δέν δέχονται κάτι τέτοιο και επιμένουν στόν άζυμο, όπως και όσοι εμμένουμε στό αντίθετο, τότε έχουμε να κάνουμε με τόν Κύριο ο Οποίος θα φανερώσει στόν καθένα μας την αλήθεια. Εύχομαι όμως η αλήθεια αυτή –και κάθε άλλη του Λόγου του Θεού- να μας δοθεί εδώ εν ζωή, διότι ΕΚΕΙ ΕΠΑΝΩ (εάν πεισματικά εδώ επιμέναμε στό… λάθος) ίσως να είναι πολύ αργά.

Ευχαριστώ αδελφέ μου για την εποικοδομητική αλληλογραφία που πρέπει να κρατείται σε τέτοιου είδους διαφωνίες.