Τί το καλόν και τί ζητεί ο Κύριος παρά σου

«Αυτός σοι έδειξεν, άνθρωπε, τι το καλόν και τι ζητεί ο Κύριος παρά σου, ειμή να πράττης το δίκαιον και να αγαπάς έλεος και να περιπατής ταπεινώς μετά του Θεού σου;»(Μιχ.6:8)

Εδάφιο μικρό αλλά πολύ σημαντικό

Είναι γνωστό και παραδεδεγμένο ότι ο λόγος του Θεού, η Αγία Γραφή, είναι θεόπνευστος και ωφέλιμος προς διδασκαλίαν, προς έλεγχον, προς επανόρθωσιν, προς εκπαίδευσιν την μετά της δικαιοσύνης (2Τιμ.3:16). Αυτό είναι ένα μικρό εδάφιο της Γραφής αλλά πολύ σημαντικό, το οποίον, με λίγες λέξεις, εκφράζει μεγάλες αλήθειες και σπουδαίες κατευθυντήριες πνευματικές οδηγίες. Αυτοί είναι λόγοι που ο προφήτης πρόφερε κατ’έμπνευση του Αγίου Πνεύματος προς μιά γενεά, που ευρίσκετο σε απορία εξ αιτίας καταφανούς αντιφάσεως μεταξύ των υποσχέσεων του Θεού και των σκληρών γεγονότων της ιστορίας του. Περίμεναν ευτυχία, νίκες και θριάμβους και ευρέθηκαν, τουναντίον, μέσα σε δραματικά και τραγικά γεγονότα. Προσπαθούσαν με δικούς τους τρόπους να εξιλεωθούν και να εξευμενίσουν τον Θεόν προσφέροντες ολοκαυτώματα από μόσχους και κριούς και από ποταμούς λαδιού, και ακόμη κάτι χειρότερο, και από ανθρωποθυσίες. Ο Θεός, όμως, δεν εύρισκε ευχαρίστηση σ’αυτά αλλά τουναντίον τα εβδελύττετο. Ο Θεός δεν ενδιεφέρετο γιά τις θυσίες τους· Εκείνος είχε ήδη θυσιάσει γι’αυτούς προ καταβολής κόσμου, τον Υιόν αυτού τον μονογενή (1Πέτ.1:20). Ετσι και σήμερα! Δεν ευαρεστείται στα παχειά μας λόγια, στις μεγάλες μας δραστηριότητες, στα ταλέντα και χαρίσματά μας κλπ. Ευαρεστείται στον φόβο του Θεού μέσα μας, στη μετάνοια, στην πίστη στα λόγια Του και στην εμπιστοσύνη στον χαρακτήρα Του. Επίσης, ευαρεστείται στην πίστη μας, όταν δοκιμάζεται επιτυχώς στις σκληρές δοκιμασίες, στον ελεήμονα χαρακτήρα μας και στην ταπεινοφροσύνη μας και, γενικά, στον καρπό του Αγίου Πνεύματος μέσα μας. Με άλλα λόγια στην «�γάπη ¦κ καθαρς καρδίας κα συνειδήσεως �γαθ­ς κα πίστεως �νυποκρίτου» (1Τιμ.1:5). Ο Θεός δεν ενδιαφέρεται παρά γιά την υπακοή τους που θα προέρχεται εξ αγάπης και σεβασμού. Να γιατί τους απηύθυνε αυτούς τους γλυκείς αλλά σοβαρούς λόγους: «Αυτός σοι έδειξεν, άνθρωπε, τι το καλόν και τι ζητεί ο Κύριος παρά σου, ειμή να πράττης το δίκαιον και να αγαπάς έλεος και να περιπατής ταπεινώς μετά του Θεού σου;»

Και καθώς η Αγία Γραφή, ο λόγος του Θεού, υποστηρίζεται και ερμηνεύεται από την ίδια την Αγία Γραφή, προσέξτε, παρακαλώ, αυτό πού ο Θεός λέγει αλλού με το ίδιο πνεύμα και με τις ίδιες περίπου λέξεις: «Ούτω λέγει Κύριος· Ας μη καυχάται ο σοφός εις την σοφίαν αυτού, και ας μη καυχάται ο δυνατός εις την δύναμιν αυτού, ας μη καυχάται ο πλούσιος εις τον πλούτον αυτού· αλλ’ ο καυχώμενος ας καυχάται εις τούτο, ότι εννοεί και γνωρίζει εμέ, ότι εγώ είμαι ο Κύριος, ο ποιών έλεος, κρίσιν και δικαιοσύνην επί της γής· επειδή εις ταύτα ευαρεστούμαι, λέγει Κύριος.» (Ιερ.9:23-24). Τώρα, ας αρχίσομε με την έκφραση του εν λόγω εδαφίου:

ΤI ΤΟ ΚΑΛΟΝ

Σύγκριση μεταξύ Δευτ.10:12 και Εκκλ.12:13 και του εξεταζομένου εδαφίου

Eάν συγκρίνομε το εδάφιο Δευτ.10:12 που λέγει: «Και τώρα, Ισραήλ, τι ζητεί Κύριος ο Θεός σου παρά σου, ειμή να φοβήσαι Κύριον τον Θεόν σου, να περιπατής εις πάσας τας οδούς αυτού και να αγαπάς αυτόν, και να λατρεύης Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας σου και εξ όλης της ψυχής σου,» με εκείνο του Εκκλησιαστού 12:13 που λέγει: «Ας ακούσωμεν το τέλος της όλης υποθέσεως· φοβού τον Θεόν και φύλαττε τας εντολάς αυτού, επειδή τούτο είναι το παν του ανθρώπου» φθάνομε στο πολύ ενδιαφέρον συμπέρασμα ότι εκείνο που είναι το καλόν γιά τον άνθρωπο δεν είναι παρά Ο ΦΟΒΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ.

Ο φόβος του Θεού και ο ορισμός του

Ο φόβος του Θεού δεν είναι παρά ένα κράμα φόβου και τρόμου αλλά συγχρόνως και έλξεως και αγάπης προς τον Θεόν, προς ένα Θεόν μεγάλον και παντοδύναμον, κυβερνήτη του σύμπαντος που είναι πυρ καταναλίσκον, που είναι χωρίς προσωποληψία… αλλά που είναι συγχρόνως ένας Θεός αγάπης και ελέους! Λέγει η Γραφή: «Δουλεύετε τον Κύριον εν φόβω και αγάλλεσθε εν τρόμω» (Ψαλ.2:11). Μας καλεί να φοβούμεθα Εκείνον και μόνον Εκείνον, και να επικαλούμεθα Εκείνον γιά τη σωτηρία μας, διότι Εκείνος είναι ο μόνος που μπορεί να καταστρέψει αμφότερα σώμα και ψυχή στην Κόλαση αλλά που όμως μας αγάπησε τόσον, ώστε έδωκε τον Υιόν αυτού τον Μονογενή, προκειμένου, όποιος πιστεύσει σ’Αυτόν να εκφύγει από την αιώνια καταδίκη και να λάβει ζωήν αιώνιον. Εκείνον πρέπει να φοβούμεθα και να αγιάζομε στην καρδιά μας διότι αυτός είναι Εκείνος που μπορεί να μας καταδικάσει ή να μας δικαιώσει, που μπορεί να μας σώσει ή να μας απωλέσει, που μπορεί να προμηθεύσει τη δύναμη γιά να ζήσομε ό,τι απαιτεί από μας. Ο Κύριος εδήλωσε: «Ο φόβος του Κυρίου είναι να μισή τις το κακόν· αλαζονείαν και αυθάδειαν και πονηράν οδόν και διεστραμμένον στόμα εγώ μισώ.» (Παρ.8:13)

Αλλά γιατί ο φόβος του Θεού είναι το καλόν μας;

Αλλά γιατί ο φόβος του Θεού είναι το ‘καλόν’ μας; Διότι ο φόβος του Θεού είναι, που μας φέρνει στη γνώση και στη σοφία που μας φέρνουν στη σωτηρία: «Αρχή σοφίας φόβος Κυρίου· οι άφρονες καταφρονούσι την σοφίαν και την διδασκαλίαν» (Παρ.1:7). Ο Jοhn Bunyan είπε: «Ο φόβος του Κυρίου είναι αρχή της σοφίας και εκείνοι που στερούνται της αρχής δεν έχουν ούτε μέσον ούτε τέλος.» Ας αναφέρομε μερικούς από τους λόγους:

1. Ο φόβος του Θεού μας καθιστά συνετούς και μας μας προστατεύει από παγίδες των ανθρώπων και από παγίδες του Διαβόλου. Η Βίβλος λέγει: «Ο φόβος του Κυρίου είναι πηγή ζωής, απομακρύνων από παγίδων θανάτου.» (Παρ.14:27). Ενέργειες που δεν έχουν ως βάση τον φόβον του Θεού στερούνται συνήθως συνέσεως και όποιος απομακρύνεται από της οδού της συνέσεως θα κατοικήσει μεταξύ των τεθανατωμένων (Παρ.21:16)·

2. Ο φόβος του Θεού ωθεί τον άνθρωπο να αποφεύγει την ανομία και να μισεί την αμαρτία. Η Βίβλος λέγει: «Διά χάριτος και αληθείας καθαρίζεται η ανομία· και διά του φόβου του Κυρίου εκκλίνουσιν οι άνθρωποι από του κακού» (Παρ.16:6). Είδες ποτέ άνθρωπο που δεν απομακρύνεται από τις αμαρτίες του αλλά τις επαναλαμβάνει; Μη χάνεις τον χρόνον σου προσπαθώντας να βρεις την αιτία και την εξήγηση: Μπορώ να σου ειπώ με την εξουσία του λόγου του Θεού ότι… ο φόβος του Θεού δεν είναι ακόμη στην καρδιά του: «Του ασεβούς η παρανομία λέγει εν τη καρδία μου, δεν είναι φόβος Θεού έμπροσθεν των οφθαλμών αυτού.» (Ψαλ.36:1)·

3. Ο φόβος του Θεού αποτελεί πηγή πολυαρίθμων πολυτίμων ευλογιών. Ναι, τόσων πολλών ευλογιών, που δεν μπορούσαν να συγκριθούν με τις ευλογίες άλλων υποσχέσεων, οι οποίες δίνονται ως απάντηση ή ως ανταμοιβή άλλων αρετών. Ιδού μερικές που ο Θεός εφύλαξε γιά όσους τον φοβούνται:

•  Το απόρρητον του Κυρίου είναι μετά των φοβουμένων αυτόν και την διαθήκην αυτού θέλει φανερώσει εις αυτούς (Ψαλ.25:14)·
•  …αυτόν θέλει διδάξει την οδόν, την οποίαν πρέπει να εκλέξη (Ψαλ.25:12)·
• Ο Κύριος ηδύνεται εις τους φοβουμένους αυτόν, εις τους ελπίζοντας επί το έλεος αυτού (Ψαλ.147:11)·
• Δίδει σοφία και γνώση σ’εκείνους που Τον φοβούνται… (Παρ.1:7)·
•  Tο έλεος αυτού… επί τους φοβουμένους αυτόν (Λουκ.1:50)·
•  Προστατεύει και καλύπτει τους φοβουμένους τον Κύριον ακόμη και όταν περιπατούν στο σκοτάδι και δεν έχουν φως… (Ησα.50:10)·
•  Προσέχει τις συζητήσεις τους και γράφεται βιβλίον ενθυμήσεως των συζητήσεών τους (Μαλ.3:16). Ο Κύριος κρατά πρακτικά των συζητήσεών τους! Τί τιμή αλλά και τί ευθύνη!!! Αυτός είναι ο λόγος που πρέπει …

Να φοβούμεθα τον Θεόν και όχι τους ανθρώπους

Ναι, πρέπει να φοβούμεθα τον Θεόν και όχι τους ανθρώπους, όχι γιά να λάβομε τις ευλογίες Του αλλ’επίσης γιά να αποφύγομε τις συνέπειες των προειδοποιήσεών Του. Αυτός είναι ο λόγος που ο φόβος του Θεού είναι το «καλόν» μας. Να, γιατί όταν προσευχόμεθα πρέπει να ζητούμε από τον Θεόν να βάλη τον φόβον του στην καρδιά εκείνων γιά τους οποίους προσευχόμεθα, είτε πρόκειται γιά τα παιδιά μας, είτε πρόκειται γιά τους γονείς μας, είτε γιά φίλους και συγγενείς. Ναι, ο φόβος του Θεού οδηγεί στη ζωή αλλά ο φόβος των ανθρώπων στήνει παγίδες! Ο μόνος τρόπος γιά να απαλλαγή κανείς από τον φόβον των ανθρώπων και από ‘συμφορές’ είναι να φοβάται τον Θεόν και να δίνει προσοχή στα “Οàτω λέγει Κύριος”. Κάποιος είπε: «Φοβούμεθα τόσον πολύ τους ανθρώπους διότι φοβούμεθα τόσον λίγο τον Θεόν». Ο φόβος του ανθρώπου μας καθιστά αδύνατους στις δυσκολίες. Μπορεί να υπάρχει μακαριότητα και δύναμη όταν ο φόβος της σαρκός είναι παρών; Ας μη φοβούμεθα εκείνους που μπορούν να αποκτείνουν το σώμα αλλά που την ψυχήν δεν δύνανται να θανατώσουν αλλά ας φοβηθούμε Εκείνον μάλλον που μπορεί και ψυχήν και σώμα να απολέση εν τη γεέννη (Ματ.10:28). Ο Ιησούς μιλούσε συχνά γιά την κόλαση! Εμείς; Ή μήπως το αποφεύγομε συστηματικά; Είμαστε πιό ευγενείς και πιό τρυφεροί από τον Χριστόν; Ας είναι λοιπόν η προσευχή μας, ο Θεός να μας διδάξει να μετρούμε έτσι τις ημέρες μας, ώστε να προσκολλούμε την καρδίαν μας στη σοφία και να εννοούμε τόν φόβον του Κυρίου (Ψαλ.90:12).

Η ψυχή μου κατελήφθη από δέος καθώς έβλεπα είτε τις κρίσεις είτε τις ευλογίες που επηκολούθησαν κάποιο λόγο, κάποια εκλογή, κάποια πράξη ή κάποια σκέψη των ανθρώπων περί των οποίων γίνεται λόγος στήν Αγία Γραφή. Ο Θεός με εδίδαξε τον φόβον του Κυρίου (Ψαλ.34:11), καθώς διδάσκει η τροχαία τους αυτοκινητιστές τον φόβον και τη σύνεση με εικόνες δυστυχημάτων… Το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να διερωτηθώ μήπως και εγώ υποστώ παρόμοιες συνέπειες από μιά κάποια κακή ή εσφαλμένη εκλογή, ή λόγο, ή πράξη ή σκέψη. Γι’αυτό καί Του εζήτησα να μου δείξει πώς με βλέπει, ποιός είμαι στα μάτια Του. Ένα αίτημα που συνήθως εκφράζω με τον ακόλουθον τρόπον: «ό,τι δεν βλέπω, συ δίδαξόν με· εάν έπραξα ανομίαν, δεν θέλω πράξει πλέον.» (Ιώβ 34:32). Θα ήθελα να σας αναφέρω επιλεκτικώς μερικές Βιβλικές περιπτώσεις:

Μωυσής: Είδα τον τρόπον με τον οποίον ο Κύριος τον μεταχειρήσθηκε όταν δεν ακολούθησε επακριβώς τις οδηγίες του Θεού. Μήπως ήταν άπιστος ή μήπως ασεβής ο Μωυσής; Ασφαλώς όχι! Ομολογώ ταπεινά ότι δεν καταλαβαίνω πλήρως τη σοβαρότητα της πράξεως του αλλά και την αυστηρότητα του Κυρίου· αλλά και μόνον ότι δεν τα καταλαβαίνω με κάνει να φοβούμαι περισσότερο… και να είμαι πιό επιφυλακτικός (Αριθ.20:8-12)·

Ο Ανανίας και η Σαπφείρα: Τί φρικτόν τέλος είχαν επειδή είπαν ένα ψέμα και προσεποιήθησαν τους πνευματικούς! (Πραξ.5:1-3)·

Ισραήλ: Ο λαός Iσραήλ γιά πράξη απιστίας στην Κάδης, περιεπλανήθη 40 χρόνια στην έρημο. Ας φοβηθούμε, λοιπόν, μήποτε εξ αιτίας απιστίας και παρακοής στερηθούμε τις ευλογίες του Θεού (Εβρ.4:1-6). Επίσης, πώς ο λαός Iσραήλ τιμωρήθηκε γιά τις αμαρτίες του και δη γιά τον λόγον που είπε: «…το αίμα αυτού (του Χριστού) ας ήναι εφ’ ημάς και επί τα τέκνα ημών» (Ματ.27:35· Ματ.23:35). Τον «πλήρωσε» διά μέσου των αιώνων. Και τί θα ειπούμε γιά το φοβερό έγκλημα που ενήργησε ο Χιτλερισμός εναντίον των Εβραίων, τώρα στον εικοστόν αιώνα;·

Ο Δαβίδ: Ο Δαβίδ υπέστη – κατά χάριν και συγκατάβασιν – υπό του Θεού ποινήν τετραπλασίαν και δεν εθανατώθη ο ίδιος (2Σαμ.12:5‑13)·

Ο Ζαχαρίας: Ο Ζαχαρίας έμεινε βουβός επί εννέα μήνες, επειδή δεν επίστευσε τους λόγους του αγγέλου (Λουκ.1:18‑20)·

Ο Ναβουχοδονόσορ: Ο βασιλεύς Ναβουχοδονόσορ επλήρωσε με επτά χρόνια τρέλλας μιά υπερήφανη σκέψη (Δαν.4:30-33). Ο Θεός θα μας φέρει σε κρίση «διά πάντα λόγον αργόν»… αλλά και θα μας ανταμείψει ακόμη και διά ποτήριον ψυχρού ύδατος που δώσαμε σε κάποιον δικόν Του εν τω ονόματί Του. Ποιός, λοιπόν, μπορεί να περιφρονήσει την ημέρα των μικρών πραγμάτων; (Ματ.12:36-37· 10:42 και Ζαχ.4:10)·

Ας είναι, λοιπόν, η προσευχή μας: «Κύριε, μη επιτρέψεις ποτέ η ειρήνη και ο πλούτος να βασιλεύσουν μέσα στο σπίτι μου χωρίς τον φόβον του Θεού» (Iώβ 21:9). Ο μεγαλύτερος θησαυρός του πιστού είναι ο φόβος του Θεού στην καρδιά του. Η αγαθότης του Θεού, η μεγαλειότης Του και το κυριαρχικόν του δικαίωμα, η εξουσία Του να συγχωρεί ή να μη συγχωρεί αμαρτίες, τα θαυμαστά έργα Του και οι κρίσεις του Θεού μάς ωθούν να πλησθούμε από τον φόβον του Θεού. Ο φόβος του Θεού είναι αναγκαίος γιά τη λατρεία του Θεού, γιά την υπηρεσία του Θεού, γιά το μίσος και την αποφυγή της αμαρτίας, γιά να γίνει πιό πιστός στα καθήκοντα του, γιά την παροχή αμερόληπτης δικαιοσύνης, γιά εκτέλεση έργων αγιωσύνης, γιά τη διδασκαλία και μετάδοση στους άλλους του φόβου του Θεού και τέλος γιά την απόκτηση ευλογιών. Ο Θεός ζητά όπως ο φόβος αυτός του Θεού εκδηλώνεται με έργα δικαιοσύνης, ελέους ως και με ένα περπάτημα ταπεινό ενώπιον του Θεού. Ας τα εξετάσομε ένα προς ένα:

ΠΡΑΤΤΕIΝ ΤΟ ΔIΚΑIΟΝ ή ΤΟ ΕΥΘΕΣ

Πράττειν δικαιοσύνην προς κάθε κατεύθυνση

Ο Θεός μάς ζητά να κάνομε δικαιοσύνη προς πάσα κατεύθυνση και με τον ίδιο τρόπο: Προς τον Θεόν και προς τους ανθρώπους. Ο Χριστός απαιτεί όπως ο άνθρωπος κάνει δικαιοσύνη προς τον Θεόν πριν κάνει δικαιοσύνη προς τους συνανθρώπους του.

Το καλύτερο παράδειγμα μετανοίας και το χαρακτηριστικό της: η αποδοχή της ποινής

Δεν γνωρίζω καλύτερο παράδειγμα αυτού του είδους της δικαιοσύνης, εκφρασθείσης μετανοίας, από εκείνο που έκανε ο ληστής επί του σταυρού του Γολγοθά, με τρόπο αυθόρμητο. Με πνεύμα ταπεινό, κατεδίκασε τον εαυτόν του και τον άλλον συσταυρωμένο ληστή και είπε: “καὶ ἡμεῖς μὲν δικαίως, ἄξια γὰρ ὧν ἐπράξαμεν ἀπολαμβάνομεν: οὗτος δὲ οὐδὲν ἄτοπον ἔπραξεν” (Λουκ.23:41). Φίλοι μου, ας πούμε στον Κύριον: “Ναι, Κύριε, έχεις δίκηο, και εγώ έχω άδικο…, εγώ είμαι αμαρτωλός… αλλά εσύ άγιος κλπ., κλπ.” Εχω ισχυρούς λόγους να πιστεύω ότι εάν ένας άνθρωπος δεν κάμει πράξη δικαιοσύνης καταδικάζοντας τον εαυτόν του, αναγνωρίζων ότι εκείνο που του άξιζε δεν ήταν παρά ο θάνατος και η κόλαση, ο Θεός δεν μπορεί να τον συγχωρήσει, να τον δικαιώσει και να τον καταστήσει πραγματικά δίκαιον. Όταν κάποιος αναγνωρίζει, ομολογεί και παραδέχεται τις αμαρτίες του και την ποινήν των αμαρτιών του (Λευιτ.26:40-42) αλλά ΚΑΙ απορρίπτει τις αμαρτίες του (Παρ.28:13), τότε και μόνον τότε θα λάβει τη συγχώρηση των αμαρτιών του, δηλ. έλεος, ζωή, δικαιοσύνη και δόξα. (Pr.21:21). Ενας άνθρωπος κάνει δικαιοσύνη όταν, χωρίς να παραπονείται ή δικαιολογείται ή επιρρίπτει τις ευθύνες σε άλλους ή παίρνει τη θέση του θύματος – ενώ τα στοιχεία της ενοχής του είναι κραυγαλέα εναντίον του – δέχεται την ενοχή του και την ποινήν της αμαρτίας του.

Δύο εδάφια καθιστούν αυτό το σημείο σαφές:

• «Διά τι ήθελε γογγύσει άνθρωπος ζων, άνθρωπος, διά την ποινήν της αμαρτίας αυτού; Ας ερευνήσωμεν τας οδούς ημών και ας εξετάσωμεν και ας επιστρέψωμεν εις τον Κύριον. Ας υψώσωμεν τας καρδίας ημών και τας χείρας προς τον Θεόν τον εν τοις ουρανοίς» (Θρην.3:39-41)·
• «Εάν δε ομολογήσωσι την ανομίαν αυτών και … την παράβασιν αυτών……. · εάν τότε ταπεινωθή η καρδία αυτών η απερίτμητος και δεχθώσι τότε την τιμωρίαν της ανομίας αυτών, τότε θέλω ενθυμηθή την διαθήκην μου…» (Λευιτ.26.40:42)

Η μετάνοια είναι πράξη δικαιοσύνης· Ο Θεός δεν πρέπει ποτέ να παρεξηγείται

Πιστεύω ότι ενθυμείστε την περίπτωση που δύο άνθρωποι ανέβηκαν στο ιερόν γιά να προσευχηθούν, ο ένας Φαρισαίος και ο άλλος τελώνης. Ο Φαρισαίος εκαυχάτο γιά τα «καλά του έργα» αλλ’ ο τελώνης δεν ήθελεν ουδέ τους οφθαλμούς να υψώση στον ουρανόν, αλλ’ έτυπτεν το στήθος αυτού, λέγων· ‘Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ!’ Του τελώνη η ταπεινή, δικαία και γεμάτη μετάνοια προσευχή κατέληξε στη δικαίωσή του! (Λουκ.18:10-14). Η μετάνοια ειναι το βασικό χαρακτηριστικό του γνήσιου χριστιανού. Ο αληθής πιστός, κατά πρώτον λόγον, δέχεται τον εαυτόν του ως ηθικά ένοχον ενώπιον του Θεού όχι απλώς διότι διέπραξε ωρισμένες αμαρτίες αλλά διότι η αμαρτία κατοικεί μέσα του και διότι είναι αμαρτωλός εκ φύσεως. Η πράξη αυτή της μετανοίας και εξομολογήσεως είναι μιά πράξη δικαιοσύνης που επιτρέπει στον Θεόν να τον ευλογήσει. Ο Θεός είναι δίκαιος και αγαθός και ελεήμων! «Εάν ομολογώμεν τας αμαρτίας ημών, είναι πιστός και δίκαιος, ώστε να συγχωρήση εις ημάς τας αμαρτίας και καθαρίση ημάς από πάσης αδικίας.» (1Ιωάν.1:9)

Κάμνομε, επίσης, πράξη δικαιοσύνης όταν δεν επιτρέπομε στις οδυνηρές συνθήκες και στις δύσκολες περιστάσεις της ζωής μας, και στις αποτυχίες μας να μας οδηγήσουν σε σημείο να παρεξηγήσωμε τον Θεόν και να τα βάλωμε μαζί του. Ο Θεός είναι αγαθός και δίκαιος! Δεν θα πρέπει, λοιπόν, να παρεξηγούνται οι ενέργειές του. Ο Θεός είναι αγαθός και δεν ωθεί κανέναν στην αμαρτία. Ο Θεός δεν κάμνει ποτέ αδικία και δεν πειράζει κανένα αλλ’ ο καθένας πειράζεται υπό της ιδίας αυτού επιθυμίας και υπό των υπερηφάνων και αλαζονικών του σκέψεων. Ας πούμε, αγαπητέ μου φίλε, στον Κύριόν μας: «Πατέρα μου ουράνιε, Κύριε Θεέ μου, δεν μπορώ να εννοήσω τας οδούς σου: Γιατί πχ. επέτρεψες ο Iώβ να υποφέρει· ο Iωάννης ο Βαπτιστής και ο Iάκωβος να αποκεφαλισθούν, οι φύλακες του Πέτρου να εκτελεσθούν· αθώα παιδιά να πωλούνται, να βιάζωνται ή και να δολοφονούνται, θεομηνίες να αφαιρούν τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων κλπ., κλπ. Βοήθησέ με να μη σε παρεξήσω και να μη σκανδαλισθώ μαζί σου… Ξεύρομε ότι είσαι άγιος και δίκαιος ότι γνωρίζεις τα πάντα και ότι μας αγάπησες με αγάπησιν αιώνιον, ότι είσαι σοφός εν πάσαις ταις οδοίς σου, ότι είσαι παντοδύναμος και ότι δεν δύνασαι να ψευσθής! Πατέρα, πολλοί από τους γνήσιους χριστιανούς και τους γίγαντες της πίστεως διήλθαν από πολύ οδυνηρές πείρες: Ησαν …απορούμενοι αλλ’ ουχί απελπιζόμενοι… (2Κορ.4.8). Μη επιτρέψεις να σκανδαλισθούμε με σένα, ν’απομακρυνθούμε από σένα ή να πλανηθούμε και να απατηθούμε. Αμήν!»

Η μετάνοια πρέπει να έχει ένα χαρακτήρα μόνιμο

Η μετάνοια πρέπει να έχει μόνιμο χαρακτήρα. Εάν γιά το κάθε τι υπάρχει καιρός και χρόνος (Εκκλ.3:1) γιά τη μετάνοια δεν υπάρχει καιρός και χρόνος. Η μετάνοια πρέπει να εφαρμόζεται κάθε φορά που λυπούμε τον Θεόν. Η μετάνοια είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της αληθούς πνευματικής ζωής… Ας μη ομοιωθούμε με μερικούς χριστιανούς, οι οποίοι έχουν διαγράψει από το λεξιλόγιόν τους τις λέξεις “συγχώρησέ με”, “συγγνώμη” ή “μετανοώ”. Αυτός είναι και ο λόγος γιά τον οποίον ο Λόγος του Θεού λέγει: “…εάν δεν μετανοήτε πάντες ομοίως θέλετε απολεσθή”( (Λουκ.13:3). Η έκφραση ‘εάν δεν μετανοήτε’ σημαίνει «εάν δεν εμμένετε στη μετάνοια». Πρέπει, συνεπώς, να κάνομε συνεχώς δικαιοσύνη ενώπιον Θεού και ανθρώπων υπό μορφήν συνεχιζομένης ετοιμότητος προς μετάνοιαν!

Η πραγματική μετάνοια βασίζεται μόνον σε γεγονότα

Η πραγματική μετάνοια δεν πρέπει να βασίζεται σε συναισθήματα αλλά επάνω σε γεγονότα και σε θέσεις καρδίας! Με άλλα λόγια, πρέπει να παράγει καρπούς αξίους μετανοίας. Η πραγματική μετάνοια δεν θα πρέπει να συγχέεται με την ανυπομονησία ή με τα στιγμιαία συναισθήματα συντριβής, τα οποία συνωθούνται και δίδουν τη απατηλή εντύπωση της αληθούς μετανοίας. Τα δάκρυα του Σαούλ, η δημοσία εξομολόγησή του ενώπιον δύο στρατευμάτων και η αναγνώριση της αμαρτίας του έναντι του Δαβίδ δεν τον ωφέλησαν: Ελλειπαν οι καρποί οι άξιοι της μετανοίας! Και γιά να παράγει κανείς καρπούς δικαιοσύνης, υπό μορφήν μετανοίας, έχει ανάγκη από χρόνο να αξιολογήσει την κατάσταση να αποφασίσει και να εκφρασθεί με μιά συνειδητή και ευσυνείδητη εξομολόγηση, με πνεύμα πένθους και με κατά Θεόν λύπη, η οποία οδηγεί σε σωτηρία αμεταμέλητο (2Κορ.7:10). Η ειλικρινής μετάνοια δεν έχει ποτέ χρόνο να κάνει πίσω! Η μετάνοια είναι πράξη δικαιοσύνης και γιά ένα άλλον επίσης λόγον: Ο αμαρτωλός που παραδέχεται την αμαρτία του, το λάθος ή την πλάνη του, παραδέχεται, συγχρόνως, την ευθύτητα και τη δικαιοσύνη του Θεού.

Η έλλειψη εμπιστοσύνης προς την αγάπη του Θεού και την αλήθεια του Θεού αποτελεί πράξη αδικίας.

Στην πραγματικότητα, αδικία προς τον Θεόν δεν είναι παρά η έλλειψη εμπιστοσύνης προς Αυτόν: «…όστις δεν πιστεύει εις τον Θεόν… ψεύστην πεποίηκεν αὐτόν…» (1Ιωάν.5:10). Ατιμάζει τη φιλαλήθεια του Θεού, την αγαθότητά Του και την αγάπην Του γιά τον άνθρωπον! Η απιστία πρός τον Θεόν ισοδυναμεί με πράξη αδικίας και η πίστη ή η εμπιστοσύνη ισοδυναμούν με πράξη δικαιοσύνης. Η πίστη και η εμπιστοσύνη προς τον Θεόν κάμνουν δικαιοσύνη. Ο Αδάμ και η Εύα δεν επίστευσαν στην αγάπη και στη φιλαλήθεια του Θεού. Του έκαμαν αδικία. Ατίμασαν τον Θεόν. Ο Αβραάμ, τουναντίον, επίστευσε εις τον λόγον του Θεού, έκαμε πράξη δικαιοσύνης και ετίμησε τον Θεόν, πιστεύοντας στα λόγια του και την αγάπη του. Η πίστη του τού ελογίσθη εις δικαιοσύνην. Επίσης, κάνομε δικαιοσύνη όταν λέμε την αλήθεια μέσα στην καρδιά μας (Ψαλ.15:2) όσον αφορά τις αμαρτίες μας και την αμαρτωλή φύση μας (Ρωμ.3:4).

Πρέπει να επεκτείνομε τη δικαιοσύνη μας προς τους ανθρώπους

Οταν κάνει κανείς δικαιοσύνη προς τον Θεόν, τότε είναι και μόνον τότε που μπορεί κανείς να κάνει δικαιοσύνη, πραγματική δικαιοσύνη, προς τους ανθρώπους. Η δικαιοσύνη εν αγάπη πρέπει να εφαρμόζεται όσο κι’αν στοιχίζει. Ας αναφέρομε μερικά βασικά παραδείγματα όπως την έλλειψη σεβασμού και τιμής προς τους γονείς μας, τον φόνον, τη μοιχεία, την κλοπή και τα ψέματα ή την ψευδομαρτυρία (Έξοδ.20:1-7). Σ’αυτά τα βασικά, ας προσθέσομε και τα ακόλουθα:

• Να κρίνομε δικαίως και να μη έχομε κρυφή ή φανερή προσωποληψία (Λευιτ.19:15; Δευτ.16:19; 24:17; Ψαλ.82:2; Ιώβ 13:10; Ιάκ.2:4, 33)·
• Να μη έχομε διάφορα μέτρα και σταθμά πράγμα που είναι βδέλυγμα εις τον Κύριον (Παρ.20:10)·
• Να μη καταλαλούμε με την γλώσσαν μας και να κάνομε κακόν εις τον πλησίον μας (Ψαλ.15:3)·
• Να μη ζητούμε το ίδιον ημών συμφέρον μόνον με τρόπον εγωϊστικόν (1Cο.13:5; 1Cο.10:24,33)·
• Να μη διαστρέφομε την αλήθεια και καλούμε το κακό καλό και το καλό κακό (Ησα.5:20)·
• Να μη έχομε υστερόβουλες σκέψεις ή κίνητρα (Παρ.23:7)
• Να μή δεχόμεθα κατηγορίες μετ’ευχαριστήσεως εναντίον άλλων ανθρώπων, δογματικών αποχρώσεων, εκκλησιών ή πρεσβυτέρων (Ψαλ.15:3)·
• Να μη θέτομε σε αμφιβολία, χωρίς σοβαρό λόγο, τη φιλαλήθεια εντίμων ανθρώπων· (Ιωάν.8:46)
• Να ανοίγωμε το στόμα μας υπέρ του αφώνου, και πάντων των εγκαταλελειμμένων, να κρίνομε δικαίως και να υπερασπιζόμεθα τον πτωχόν και τον ενδεή (Παρ. 31:8-9)·
• Να προειδοποιούμε εκείνους που οδηγούνται στην απώλεια (Παρ.24:11)·
• Να μη αφαιρούμε την ελευθερία λόγου και εμποδίζομε τον αληθή διάλογο που οδηγεί στην αλήθεια και διαφάνεια. Όπου το Πνεύμα του Θεού εκεί ελευθερία (1Κορ.14:30·2Κορ.3:17)·
• Να μη είμεθα αυταρχικοί στην οικογένειά μας, στην εργασία μας, στην εκκλησία μας, κλπ.·
• Να μη διαπράττομε αδικία σε κάποιον ή σε κάποια μειονότητα υπέρ της πλειονότητος εκτός εάν ο αδικούμενος δέχεται την αδικίαν χάριν των άλλων, ως έκαμεν ο Κύριός μας (Ιωάν.11:50).

Οι άδικοι δεν θα κληρονομήσουν τη βασιλεία του Θεού (1Κορ 6:9). Φοβερόν το εμπεσείν εις χείρας Θεού ζώντος! (Εβρ.10:31).

Κλείνοντας αυτό το σοβαρό σημείο θα επιθυμούσα να προσθέσω ακόμα μιά σκέψη: Η μόνη περίπτωση να μπορέσωμε να εφαρμόσωμε δικαιοσύνη, να ζήσωμε μιά κανονική χριστιανική ζωή είναι να θέσωμε τη καρδιά μας στη διάθεση του Θεού, ώστε να μπορέσει να πάρει την καρδιά μας και να τη γεμίσει με τον καρπόν του Αγίου Πνεύματος και με τα χαρίσματα της χάριτός του. Και τώρα ας εξετάσομε τη φράση…

ΝΑ ΑΓΑΠΑΣ ΕΛΕΟΣ: Σημαίνει συγχωρητικότητα, επιείκια και καλωσύνη

Ο Θεός είναι ελεήμων

Ο Θεός αγαπά να κάνει έλεος και αυτό απαιτεί από μας. Έλεος σημαίνει συγχώρηση, κατανόνηση και οίκτο! Ο προφήτης Ωσηέ λέγει στο εδάφιο 6:6 «Διότι έλεος θέλω και ουχί θυσίαν· και επίγνωσιν Θεού μάλλον παρά ολοκαυτώματα.» Ναι, ο Κύριός μας ευαρεστείται στο να μας κάμνει έλεος. Η αγάπη Του είναι απ’αιώνος μας, λέγει στον Ιερεμία 31:3 «Ο Κύριος εφάνη παλαιόθεν εις εμέ, λέγων, Ναι, σε ηγάπησα αγάπησιν η αιώνιον· διά τούτο σε είλκυσα με έλεος.» Όλον το κεφάλαιον 31 του Iερεμίου είναι πραγματικά αποκαλυπτικό του ελέους του Θεού. Το έλεός του απεκαλύφθη επί του σταυρού και εμεγαλύνθη έως του ουρανού. «Έλεος του Κυρίου είναι, ότι δεν συνετελέσθημεν, επειδή δεν εξέλιπον οι οικτιρμοί αυτού. Ανανεόνονται εν ταις πρωΐαις· μεγάλη είναι η πιστότης σου.» (Θρην.3:22-23 και Ψαλ.85:10). Το έλεος του Θεού είναι εκείνο που μας φέρνει σε μετάνοια και σωτηρία.

Ο Θεός μας ζητά να μιμηθούμε το έλεός Tου

Ο Θεός αγαπά να κάμνει έλεος και να μας ευλογεί. Ζητά από εμάς να διαπνεόμεθα από το ίδιο πνεύμα. Ο ελεήμων χαρακτήρας μας πρέπει να εκδηλώνεται με διαφόρους τρόπους και μάλιστα:

• Να συγχωρούμε τους αδελφούς μας εκ καρδίας γιά τις αμαρτίες που διέπραξαν εναντίον μας (Ματ.18:33-35), σχίζοντας το χειρόγραφον των οφειλών τους προς εμάς και να προσευχόμεθα ενθέρμως υπέρ αυτών (Ιώβ 42:10· Κολ.2:14)·
• Να υπομένομε αλλήλους με αγάπη μετά πάσης ταπεινοφροσύνης και με γλυκύτητα (Εφε.4:2)·
• Να λύνομε τους δεσμούς της κακίας, να αφαιρούμε πάντα ζυγόν στα πλαίσια της οικογενείας μας, της εργασίας μας και της αδελφότητος (Ησα.58:6-10· Γαλ.6:22)·
• Να βάζομε τη ζωή μας υπέρ των αδελφών μας, ανοίγοντας την καρδιά μας προς αυτούς και να τους αγαπούμε όχι με λόγια αλλά με έργο και αλήθεια (1Ιωάν.3:16-18).

Εκείνο το οποίον είναι δύσκολον είναι να γνωρίζεις πώς να κάνεις το καλόν με διάκριση, ώστε να μη βλάπτεις αντί να κάνεις καλό! Είναι σωστό πχ. να δίνεις σε ένα μωρό ένα ψαλίδι να παίζει, επειδή το ζητάει κλαίοντας· χρήματα σε κάποιον για να αγοράζει ναρκωτικά· να «χαλάς» το παιδί σου με τα πολλά χρήματα· να διευκολύνεις κάποιον να αποφεύγει να εργάζεται· να αφήνεις κάποιον να αμαρτάνει επειδή η κακώς εννοουμένη αγάπη σου δεν θέλει να τον στενοχωρήσει;

Βοήθησέ μας, Κύριε, να κάνομε το έλεος με διάκριση και χωρίς να παραβαίνομε τον Νόμον σου!

Ας υιοθετήσομε το έλεος του Θεού

Ο μόνος τρόπος, αδελφοί και φίλοι, να γίνομε ελεήμονες είναι να δεχθούμε διά της πίστεως τον ελεήμονα χαρακτήρα του Iησού. Μόνο το Πνεύμα το Άγιο μπορεί να δώσει αυτόν τον καρπόν, ώστε να αγαπούμε, να συγχωρούμε εκ καρδίας και να προσευχόμεθα ακόμη και υπέρ εκείνων που αμαρτάνουν προς εμάς. Όταν το Άγιον Πνεύμα πληρώσει τις καρδιές μας, τότε και μόνον τότε μπορούμε να γίνομε μέτοχοι του ελεήμονος χαρακτήρος του Χριστού και να αγαπούμε τον πλησίον μας όχι με λόγια και με γλώσσα αλλά με έργα και αλήθεια. Ο Θεός δίνει τό Άγιόν του Πνεύμα σε όλους εκείνους που Τον εκζητούν επιμελώς και υπακούουν σ’Αυτόν με πνεύμα μετανοίας και πίστης. Η Αγία Γραφή περιλαμβάνει επίσης μερικές υποσχέσεις και προειδοποιήσεις:

• «Μακάριοι οι ελεήμονες, διότι αυτοί θέλουσιν ελεηθή.» (Ματ.5:7)
• «διότι η κρίσις θέλει είσθαι ανίλεως εις τον όστις δεν έκαμεν έλεος· και το έλεος καυχάται κατά της κρίσεως.» (Ιάκ.2:13)
• «Ο θηρεύων δικαιοσύνην και έλεος θέλει ευρεί ζωήν, δικαιοσύνην και δόξαν.» (Παρ.21:21)

Τότε, η αγάπη του Θεού θα είναι μέσα μας και θα αγαπούμε τους πλησίον μας όχι με λόγια και γλώσσα αλλά με έργο και αλήθεια. Τώρα ας εξετάσομε το τελευταίο σημείο:

ΚΑΙ ΝΑ ΠΕΡΙΠΑΤΗΣ ΤΑΠΕΙΝΩΣ ΜΕΤΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΥ

Με άγγιξε βαθειά το εδάφιο που λέγει: «Ο άνθρωπος δε όστις φερθή υπερηφάνως, ώστε να μη υπακούση εις τον ιερέα τον παριστάμενον να λειτουργή εκεί ενώπιον Κυρίου… ο άνθρωπος εκείνος θέλει αποθάνει…» (Δευτ.17:12). Είπα στον εαυτόν μου: «Συνεπώς, βασικώς, ο άνθρωπος δεν υπακούει στον Αρχιερέα, τον Κύριον Ιησούν Χριστόν, λόγω υπερηφανείας!» Θυμήθηκα τον λόγον της πτώσεως του Εωσφόρου, του αρχαγγέλου που έπεσε από τον ουρανόν και έγινε ο Σατανάς (Ησα.14:12), του Αδάμ και της Εύας ως και την περίπτωση του βασιλέως Ναβουχοδονόσορ, ο οποίος, ένεκα των υπερηφάνων σκέψεών του, έγινε σαν ζώο (Δαν.4:33). Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η αιτία της αμαρτίας τους ήταν η υπερηφάνεια! Ο Παύλος, γράφοντας στον Τιμόθεο σχετικά με τους εργάτες του Θεού, του λέγει: «να μη ήναι νεοκατήχητος, διά να μη υπερηφανευθή και πέση εις την καταδίκην του διαβόλου» (1Τιμ.3:6). Ακόμη και ο Παύλος δεν ‘γλύτωσε’ από αυτό το πρόβλημα: «Και διά να μη υπεραίρωμαι διά την υπερβολήν των αποκαλύψεων, μοι εδόθη σκόλοψ εις την σάρκα, άγγελος Σατάν διά να με ραπίζη, διά να μη υπεραίρωμαι» (2Κορ.12:7). Υπάρχει ένα άλλο πολύ σοβαρό εδάφιο στο βιβλίο του Ιώβ 33:17 που λέγει, «διά να αποστρέψη τον άνθρωπον από των πράξεων αυτού και να εκβάλη την υπερηφανίαν εκ του ανθρώπου.» Το μήνυμα που αυτό το εδάφιο μεταδίδει – μέσα στο πλαίσιο των συμφραζομένων – εξηγεί τον λόγον γιά τον οποίον ο Θεός πειθαρχεί τον άνθρωπον με τις δοκιμασίες! Ναι, γιά να εκβάλει την υπερηφανίαν εκ του ανθρώπου!!! Την υπερηφάνεια και αλαζονεία που ήταν και παραμένουν πηγή παντός κακού και της αθλιότητος του ανθρώπου: Αφ’ενός εμποδίζουν τον άνθρωπον να εκζητήσει τον Θεόν (Ψαλ.10:4) και αφ’ετέρου καταστρέφουν τις μεταξύ των ανθρώπων σχέσεις, διότι «Μόνον από της υπερηφανίας προέρχεται η έρις…» (Παρ.13:10). Το μήνυμα όλων αυτών των εδαφίων μπορεί, κατά την γνώμην μου, να αποδοθεί με το εδάφιο του Μιχαία 6:8 που λέγει: «Αυτός σοι έδειξεν, άνθρωπε, τι το καλόν και τι ζητεί ο Κύριος παρά σου, ειμή να πράττης το δίκαιον και να αγαπάς έλεος και να περιπατής ταπεινώς μετά του Θεού σου». Το τελευταίο μέρος αυτού του εδαφίου θα αποτελέσει, στο σημείο αυτό, αντικείμενο της μελέτης μας και το οποίο επαναλαμβάνω:

… ΚΑΙ ΝΑ ΠΕΡΙΠΑΤΗΣ ΤΑΠΕΙΝΩΣ ΜΕΤΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΥ

Η ταπεινοφροσύνη αποτελεί, μεταξύ άλλων, προϋπόθεση εισόδου στη βασιλεία του Θεού

Το να περιπατείς ταπεινά μετά του Θεού σου είναι ένα από τα σπουδαιότερα, αν όχι το σπουδαιότερο χαρακτηριστικό του αληθινού χριστιανού, αλλά επίσης και προϋπόθεση εισόδου στη βασιλεία του Θεού: Ο Ιησούς είπε: «Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, διότι αυτών είναι η βασιλεία των ουρανών.» (Ματ.5:3). Και σε άλλη περίπτωση: «…Αληθώς σας λέγω, εάν δεν επιστρέψητε και γείνητε ως τα παιδία, δεν θέλετε εισέλθει εις την βασιλείαν των ουρανών.» (Ματ.18:3). Ο άγιος Αυγουστίνος είπε: «Η υπερηφάνεια μετέβαλε τους αγγέλους σε διαβόλους· η ταπεινοφροσύνη είναι εκείνη που μεταβάλλει τους ανθρώπους σε αγγέλους». Και εάν ο άνθρωπος μάθει και φέρεται με ταπεινοφροσύνη θα εκφύγει την ταπείνωση… (Ιάκ.4:6). Είναι ποτέ δυνατόν να έχει κανείς αγιασμό χωρίς ταπεινοφροσύνη; Απολύτως όχι! Έτσι, η ταπεινοφροσύνη δεν είναι θέμα επιλογής αλλά αποτελεί εντολήν, μιά αναπόφευκτη αναγκαιότητα (1Πέτ.5:6). Είναι ο μόνος τρόπος να ομοιάσει κανείς στον Ιησούν Χριστόν όστις εν μορφή Θεού υπάρχων… εαυτόν εκένωσε λαβών δούλου μορφήν, γενόμενος όμοιος με τους ανθρώπους» (Φιλπ.2:5-7). Εάν ο άνθρωπος καταληφθεί από την υπερηφάνεια, θα ταπεινωθεί και θα καταστραφεί (Παρ.29:23 και 16:18).

Η ταπεινοφροσύνη είναι προϊόν επιγνώσεως της αγιότητος του Θεού και του εαυτού μας

Ο προφήτης Ωσηέ λέγει ότι εκείνο που ο Θεός απαιτεί είναι η επίγνωση του Θεού παρά τα ολοκαυτώματα: «Διότι έλεος θέλω και ουχί θυσίαν· και επίγνωσιν Θεού μάλλον παρά ολοκαυτώματα.» (6:6). Οι υποτιθέμενες «θυσίες» δυνατόν να δίνουν ικανοποίηση και υπερήφανες σκέψεις σ’εκείνον που τις προσφέρει αλλά δεν ικανοποιούν τον Θεόν. Τουναντίον, η επίγνωση του εαυτού μας και του Θεού, που μας οδηγούν σε ταπεινοφροσύνη και σε σωτηρία, ικανοποιούν τον Θεόν. Κάποιος είπε, «Εκείνοι που γνωρίζουν τον Θεόν θα είναι ταπεινοί· εκείνοι που γνωρίζουν τον εαυτόν τους δεν μπορεί να είναι υπερήφανοι». Εξάλλου, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε εκείνο που η Βίβλος λέγει σχετικά με τη γνώση του ανθρώπου, όταν αυτή δεν είναι συνδεδεμένη με την ταπεινοφροσύνη: «…η γνώσις όμως φυσιοί, η δε αγάπη οικοδομεί. Και εάν τις νομίζη ότι εξεύρει τι, δεν έμαθεν έτι ουδέν καθώς πρέπει να μάθη· αλλ’ εάν τις αγαπά τον Θεόν, ούτος γνωρίζεται υπ’ αυτού» (1Κορ.8:1-3). Πράγματι! Η γνώση κάνει τον άνθρωπο να φουσκώνει, να καυχάται και να σταματά να εξαρτάται από τον Θεόν! Τον γεμίζει με ένα αλαζονικό πνεύμα και μιά αυτοπεποίθηση, που τον κάνουν να εκτρέπεται από τον σωστόν δρόμον. Τον κάνει πεισματάρη και άκαμπτο και θεωρεί τον εαυτόν του πάρα πολύ σπουδαίον! Πολλά προβλήματα μέσα στην εκκλησία και έξω από την εκκλησία προκαλούνται από ανθρώπους που νομίζουν ότι αυτοί τα ξεύρουν όλα και περιφρονούν τους άλλους φανερά ή κρυφά! «Είδες άνθρωπον νομίζοντα εαυτόν σοφόν; μάλλον ελπίς είναι εκ του άφρονος παρά εξ αυτού» (Παρ.26:12). Και ο λόγος του Θεού πηγαίνει και πιό πέρα: «Διότι εάν τις νομίζη ότι είναι τι ενώ είναι μηδέν, εαυτόν εξαπατά» (Γαλ.6:3). Απατάται!!!

Το κλειδί της αληθούς ταπεινοφροσύνης: ο σταυρός του Ιησού έδειξε ποιά είναι η αξία μου

Ο σταυρός του Χριστού έδειξε ποιά είναι η αξία μου οι ικανότητές μου. Άξιζα ένα σταυρό διότι είμαι μιά ασεβής ύπαρξη ως εκ της φύσεώς μου και διότι δεν υπάρχει ουδέν το αγαθόν μέσα μου (Ρωμ.7:18). Άξιζα ένα σταυρό λόγω των επιθυμιών μου, των σκέψεων και των πράξεών μου! Και εσείς, αξίζατε ένα σταυρό! Ποιά είναι η διαφορά ανάμεσά μας; Εκείνο που μετρά δεν είναι τί εμείς πιστεύομε γιά τον εαυτόν μας αλλά πώς ο Θεός μας βλέπει! Αυτό είναι το κλειδί της αληθινής ταπεινοφροσύνης! Άνθρωπος που περιπατεί ταπεινώς μετά του Θεού του, του είναι αδύνατον να μη περιπατεί ταπεινώς μετά των ανθρώπων! Το γεγονός, όμως, ότι ο Χριστός απέθανε επάνω στον σταυρόν γιά τον άνθρωπον δείχνει, συγχρόνως, πόσον πολύτιμος είναι ο άνθρωπος στα μάτια Του!

Τα χαρακτηριστικά του ταπεινού ανθρώπου

Ας αναφερθούμε, εν ολίγοις, σε ορισμένα χαρακτηριστικά του ταπεινού ανθρώπου:

• Διακηρύττει με παρρησία, αλλά με πάσαν ταπεινοφροσύνην, ό,τι ο Θεός εργάστηκε στη ζωή του γι’αυτόν, μέσα του και μέσω αυτού. Διακηρύττει και επιβεβαιώνει με πνεύμα ειλικρινούς αναγνωρίσεως και ταπεινώσεως ότι ό Θεός είναι εκείνος που τον έσωσε, ότι ο Θεός είναι εκείνος που τον αγίασε και ότι ο Θεός είναι εκείνος που τον πλήρωσε με το Άγιον Πνεύμα Του ως επίσης και με τις θαυμαστές Του ευλογίες. Με αυτόν τον τρόπον, αποδίδει δόξα στον Θεόν.
• Δέχεται τους ελέγχους του Θεού και υποτάσσεται σ’αυτούς με ευγνωμοσύνη. Επίσης, δέχεται τους ελέγχους των ανθρώπων, αρκεί να είναι αληθινοί καί δίκαιοι! Σε περίπτωση αντιλογιών, απέχει από του να κάνει αντεπιθέσεις, αποδίδοντας λοιδορίαν αντί λοιδορίας, αλλά αναθέτει τον εαυτόν του σ’Εκείνον που κρίνει δικαίως· σιωπά και προσπαθεί να διακρίνει· δεν υβρίζει αλλά, τουναντίον, ευλογεί επειδή γνωρίζει ότι και αυτός εκλήθη να κληρονομήσει υποσχέσεις και ευλογίες που υπεσχέθη ο Θεός.
• Δεν προσπαθεί να δικαιολογεί τον εαυτόν του αναφερόμενος στις αμαρτίες εκείνων που τον κατηγορούν ή συγκρίνοντας τη συμπεριφορά του με εκείνη των άλλων. Συγκρίνει τον εαυτόν του με το Βιβλικόν πρότυπόν του, που είναι ο Χριστός, και όχι με τους αδελφούς και τις αδελφές του. Ο ταπεινός άνθρωπος, έχοντας επίγνωση του εαυτού του, αποφεύγει να κρίνει τους άλλους. Επί πλέον, δεν χρησιμοποιεί εκφράσεις όπως: «Συγγνώμη ΕΑΝ σε προσέβαλα» εάν γνωρίζει ότι τον ή την προσέβαλε…
• Η τάση του είναι να υπηρετεί τους άλλους (Φιλπ.2:7; Μάρκ.10:42-43) και εγκαταλείπει τα δικαιώματά του γιά το καλό των άλλων (1Κορ.10:23; 1Κορ.9:32).
• Διψά γιά μάθηση και δεν ντρέπεται να κάνει ερωτήσεις. Όταν βρίσκει την αλήθεια δεν διστάζει να εγκαταλείψει την προηγούμενη θέση του διότι αγαπά την αλήθεια περισσότερο από τον εαυτόν του, την Αγία Γραφή περισσότερο από την προσωπική του γνώμη, την αλήθεια περισσότερο από το δόγμα του, την αλήθεια περισσότερο από τον ποιμένα του, την αλήθεια περισσότερο από τη φήμη του και τη δημοτικότητά του. Οι άνθρωποι ταπεινώνουν ο ένας τον άλλον αλλά η αλήθεια ποτέ! Ο Θεός ποτέ δεν θα ταπεινώσει εκείνον που είναι ταπεινός!
•  Δεν σπεύδει να καταχράται ή να σφετερίζεται δικαιώματα και εξουσίες, που δεν του ανήκουν. Πρέπει, σ’αυτό το σημείο, ν’ανοίξω μιά παρένθεση: Πόσον λυπηρόν είναι να βλέπεις ανθρώπους να καταχρώνται της δυνάμεως και εξουσίας τους, και πόσον είναι ακόμη χειρότερον, να βλέπεις χριστιανούς να προσποιούνται ότι έχουν, πχ., το χάρισμα της θεραπείας ή να εκβάλουν δαιμόνια ενώ δεν το έχουν: Να τους βλέπεις να προστάζουν (να επιτιμούν) μιά ασθένεια (!) να εξέλθει από τον ασθενή ή και τα δαιμόνια να εξέλθουν εκ του ασθενούς, να εξορισθούν οριστικώς και να μη επανέλθουν ενώ δεν έχουν λάβει αυτό το πνευματικό χάρισμα! Η ασθένεια παραμένει και τα πονηρά πνεύματα συνεχίζουν να βασανίζουν τον ασθενούντα!

Ας μη υπάρξει παρεξήγηση: Πιστεύω με όλη μου την καρδιά ότι ο Θεός μας είναι Θεός θαυμάτων. Δεν αναφέρομαι απλώς στα θαύματα που βλέπομε στην φύση, δηλαδή στην ύπαρξη και τη φυσιολογία ενός δένδρου, ενός φυτού, μιά γάτας ή ενός ανθρώπου κλπ. Αναφέρομαι σε θαύματα σαν αυτά που περιγράφονται στη Βίβλο. Ο Θεός ποτέ δεν σταμάτησε να κάνει θαύματα. Είναι ο αυτός χθες, σήμερον και εις τους αιώνας! Εντελλόμεθα να προσευχόμεθα υπέρ των ασθενών (Ιάκ.5:16). Το γεγονός ότι ο Κύριός έδωκε στους αποστόλους τη δύναμη να θεραπεύουν τους ασθενείς και να εκβάλλουν δαιμόνια (Λουκ.10:19), τούτο δεν σημαίνει ότι σε όλους τους πιστούς έχει δοθεί αυτό το χάρισμα ή η εξουσία: «Δίδεται δε εις έκαστον η φανέρωσις του Πνεύματος προς το συμφέρον. Διότι εις άλλον μεν δίδεται διά του Πνεύματος λόγος σοφίας, εις άλλον δε λόγος γνώσεως κατά το αυτό Πνεύμα, εις άλλον δε πίστις διά του αυτού Πνεύματος, εις άλλον δε χαρίσματα ιαμάτων διά του αυτού Πνεύματος, εις άλλον δε ενέργειαι θαυμάτων, εις άλλον δε προφητεία, εις άλλον δε διακρίσεις πνευμάτων, εις άλλον δε είδη γλωσσών, εις άλλον δε ερμηνεία γλωσσών. Πάντα δε ταύτα ενεργεί το εν και το αυτό Πνεύμα, διανέμον ιδία εις έκαστον καθώς θέλει.» (1Κορ.12:7-11). Ναι, θαύματα γίνονται διά της δυνάμεως του Θεού, ακόμη και σήμερα! Ένα από τα πλέον φανερά θαύματα του Θεού είναι το θαύμα της επιστροφής που πραγματοποιείται στην καρδιά ενός αμαρτωλού που απελευθερώνεται από τα πάθη του και στην καρδιά του οποίου χαράσσονται οι άγιες επιθυμίες και οι νόμοι του Θεού· στον νουν του οποίου φωτίζεται ο λόγος του Θεού! Πιστεύω ότι Θεός μας είναι Θεός θαυμάτων αλλά δεν εμπιστεύομαι σε υποτιθέμενους θαυματοποιούς. Και, προκειμένου να μη παραδεχθούν την «πτωχείαν» τους και τις αλαζονείες τους, κατηγορούν τους πιστούς ή τους έχοντας δαιμόνια … ότι δεν έχουν την δέουσα πίστη ή ότι πρέπει οι πάσχοντες να ελπίζουν και να προσεύχονται και ότι στον κατάλληλο χρόνο, ίσως μετά από μερικά έτη, η απελευθέρωση θα έλθει! Πότε ο Κύριός μας ή οι απόστολοι ενεργούσαν κατ’αυτόν τον τρόπον; Δεν γινόταν αμέσως φανερά τα αποτελέσματα; (Παράδειγμα: Πράξ.3:6-8). Ο λόγος του Θεού μας λέγει ότι πρέπει να προσευχόμεθα και να περιμένομε με υπομονή και με άγια αισιοδοξία να ιδούμε τα αποτελέσματα αλλά η Βίβλος δεν λέγει ότι εκείνος που επιτιμά μιά ασθένεια (!) ή εκβάλλει ένα δαιμόνιο πρέπει να περιμένει υπομονετικά γιά να ιδεί τα αποτελέσματα μετά από μερικά έτη ή όταν η πίστη του δαιμονιζομένου φθάσει σε ωριμότητα! «Προσεύχομαι» και «επιτιμώ» δεν έχουν το ίδιο νόημα! Και δεν θα πρέπει να λησμονούμε ποτέ το κυριαρχικό θέλημα του Θεού! «και ο Θεός συνεπεμαρτύρει με σημεία και τέρατα και με διάφορα θαύματα και με διανομάς του Αγίου Πνεύματος κατά την θέλησιν αυτού» (Εβρ.2:4).

• Ο άνθρωπος που είναι πραγματικά ταπεινός δεν προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τον Θεόν ως μέσον γιά την επίτευξη των σκοπών του και εκπληρώσεως των επιδιώξεών του μέσω των υποσχέσεων του Θεού. Δεν αποβλέπει στα χέρια του Θεού … αλλά εκζητεί το πρόσωπον του Θεού… (2Χρον.7:14)! Έχω ιδεί ανθρώπους να στρέφουν την πλάτη τους στον Θεόν διότι, πχ., ο Θεός δεν τους έδωσε ένα σύζυγο ή μία σύζυγο!
• Εκείνος που είναι ταπεινός περιμένει ο Θεός να τον υψώσει. «διότι δεν είναι δόκιμος όστις συνιστά αυτός εαυτόν, αλλ’ εκείνος τον οποίον ο Κύριος συνιστά.» Αναθέτει τον εαυτόν του στον Θεόν άνευ όρων και δίδει σ’Αυτόν δόξα και γιά τα πιό μικρά πράγματα. Προσεύχεται ο Θεός να τον οδηγεί και στα πιό μικρά πράγματα. Δεν αποφασίζει γιά τον εαυτόν του, αλλά αφήνει τον Θεόν να αποφασίζει γι’αυτόν το «τί» το «πώς» και το «πότε» κλπ., διότι γνωρίζει ότι δεν ανήκει στον εαυτόν του αλλά στον Ιησούν που τον έσωσε… Ζη, κάθε στιγμή, σε κατάσταση απολύτου εξαρτήσεως από τον Θεόν, τον ουράνιον Πατέρα Του!

Πώς ο Θεός αναταμείβει τον ταπεινόν;

Ας εξετάσομε, εν ολίγοις, πώς ο Θεός αναταμείβει τους ταπεινούς:

• Ο Κύριος ακούει τις προσευχές των ταπεινών, συγχωρεί τις αμαρτίες τους και τους θεραπεύει φυσικώς, ψυχικώς και πνευματικώς, σύμφωνα με το κυριαρχικόν θέλημά Του (2Χρον.7:14)·
• Ο Κύριος κατοικεί μετά του συντετριμμένου την καρδίαν και του ταπεινού το πνεύμα, διά να ζωοποιεί το πνεύμα των ταπεινών και να ζωοποιεί την καρδίαν των συντετριμμένων (Ησα.57:15). Έτσι, εκείνος που είναι αληθώς ταπεινός απολαμβάνει συνεχή αναζωπύρωση. Δεν έχει ποτέ ανάγκη από αναζωπύρωση!!! «Ο Κύριος είναι πλησίον των συντετριμμένων την καρδίαν, και σώζει τους ταπεινούς το πνεύμα»· ο Κύριος επιβλέπει εις τον πτωχόν και συντετριμμένον το πνεύμα και τρέμοντα τον λόγον Του (Ησα.66:2)·
• Πας ο υψών εαυτόν θέλει ταπεινωθεί, ο δε ταπεινών εαυτόν θέλει υψωθεί· (Λουκ.18:14)·
• Ο Θεός εις τους υπερηφάνους αντιτάσσεται, εις δε τους ταπεινούς δίδει χάριν (Ιάκ.4:6)· ο Θεός παρηγορεί τους ταπεινούς (2Κορ.7:6) και δίδει ανάπαυση (Ματ.11:28) και καθιστά αυτούς ευαρέστους ενώπιόν Του·
• Ο άνθρωπος που είναι ταπεινός είναι σοφός, διότι «η σοφία είναι μετά των ταπεινών» (Παρ.11:2).

Δύο μεγάλες αμαρτίες και πως να τις αποφύγομε

1. Είναι μεγάλη αμαρτία να θέλεις να φαίνεσαι ταπεινός (ή πνευματικός) εάν δεν είσαι! Η ψεύτικη ταπεινοφροσύνη είναι ψέμα· είναι υποκρισία. Είπε ο Ψαλμωδός: «Και έτι προφύλαξον τον δούλον σου από υπερηφανιών· ας μη με κυριεύσωσι· τότε θέλω είσθαι τέλειος, και θέλω καθαρισθή από μεγάλης παρανομίας» (Ψαλ.19:13). Η υπερηφάνεια και η αλαζονεία είναι βδέλυγμα στον Θεόν, καθώς δηλώνεται στον λόγον του Θεού, στις Παροιμίες 8:13 και 6:16-19·

2. Είναι μεγάλη αμαρτία να θέλεις να δικαιολογείς τον εαυτόν σου γιά την αμέλεια ή και την αδιαφορία και να ομιλείς συνεχώς γιά την «υποτιθεμένη» ανικανότητά σου ή γιά την έλλειψη χαρισμάτων. Αυτό αποτελεί βλασφημία κατά του Θεού ως εάν ο Θεός σε είχε αποστερήσει από τα χαρίσματά Του ή τη δύναμή Του. Ο ταπεινός ενδιαφέρεται και προσπαθεί, τουναντίον, να βρει ποιό είναι το χάρισμα που ο Θεός του έχει χορηγήσει, ώστε να μπορέσει να το χρησιμοποιήσει. Επί πλέον, προσπαθεί να προσθέσει νέα χαρίσματα και νέες αρετές στη ζωή του γιά τη δόξα του Θεού (2Πέτ.1:5-11). Εάν τα πράγματα δεν ήταν έτσι, τότε ο απόστολος Παύλος, όταν ομιλούσε γιά τις αρετές του, θα πρέπει να ήταν ο πλέον υπερήφανος άνθρωπος του κόσμου!!!

Πώς αποκτάται η ταπεινοφροσύνη;

Η ταπεινοφροσύνη αποκτάται όταν λαμβάνομε επίγνωση του εαυτού μας· όταν παραδεχόμαστε την πνευματική μας χρεωκοπία· και όταν ταπεινά και με κατά Θεόν λύπη ομολογούμε την υπερηφάνεια μας· επίσης, όταν μελετούμε τη μεγαλειότητα του Θεού μας (Ιώβ 42:5-6). Η ταπεινοφροσύνη αποκτάται κυρίως κατά τις στιγμές της ταραχής και της θλίψεως. Ο Ψαλμωδός είπε: «…εγνώρισας την ψυχήν μου εν στενοχωρίαις» (Ψαλ.31:7). Υπάρχουν πολλοί που νομίζουν ότι η ταπεινοφροσύνη αποκτάται διαβάζοντας βιβλία περί ταπεινοφροσύνης ή ομιλώντας περί ταπεινοφροσύνης. Πολλοί πιστεύουν ότι οι καθημερινές μας αμαρτίες είναι εκείνες που μας κρατάνε ταπεινούς. Εάν τα πράγματα ήταν έτσι, οι μεγαλύτεροι αμαρτωλοί θα πρέπει να ήταν οι πιό ταπεινοί άνθρωποι στον κόσμο. Αυτό είναι ένα αποπλανητικό τέχνασμα του διαβόλου. Έχομε ανάγκη από την αλήθεια του Θεού, έχομε ανάγκη από την χάρη του Θεού και έχομε ανάγκη από το Άγιον Πνεύμα γιά να γίνομε και να διατηρηθούμε ταπεινοί. Αυτή η αρετή, ως επίσης όλες οι άλλες αρετές, αποκτάται με τον ίδιο τρόπο: Με τη μετάνοια και την πίστη, σε μιά στιγμή, αλλά αυξάνει κατα το μέτρον που ο άνθρωπος υπακούει στην αλήθεια, στο φώς που λαμβάνει (1Πέτ.1:22). Οι αρετές του Θεού δεν αποκτώνται με τον χρόνο και την ηλικία αλλά με την παραδοχή της ηθικής και πνευματικής μας πτωχείας, με καλές εκούσιες εκλογές, με πράξεις μετανοίας και πίστεως ως επίσης και με μιά απόλυτη παραχώρηση στον Θεόν.

Πολλοί χριστιανοί έχουν κάποια δυσκολία να οικειοποιηθούν διά της πίστεως τις αρετές του Θεού. Πιστεύουν εύκολα ότι ο Κύριος συγχωρεί τις αμαρτίες τους αλλά δεν μπορούν να πιστεύσουν ότι ο Θεός τους χορηγεί αυτές τις αρετές. Όμως, καθώς λαμβάνομε διά της πίστεως τη σωτηρία μας, εν ριπή οφθαλμού, καθώς λαμβάνομε, σε μιά στιγμή, τη συγχώρηση των αμαρτιών μας όταν ειλικρινά τις ομολογούμε και τις απορρίπτομε, ακριβώς κατά τον ίδιο τρόπο μπορούμε και κάνομε δικές μας, σε μιά στιγμή, και διά της πίστεως αυτές τις αρετές! Αυτές οι αρετές αναπτύσσονται καθώς υπακούομε στην αλήθεια, καθώς ο Πέτρος μας διδάσκει στη δευτέρα επιστολή του (2Πέτ.1:5-11)

Ό,τι ο Θεός απαιτεί και προστάζει είναι απαραίτητο γιά τη σωτηρία μας

Ολα αυτά τα πράγματα τα ζητά ο Θεός όχι γιά να γίνωμε πιό όμορφοι χριστιανοί αλλά διότι είναι απαραίτητα τόσον γιά τη σωτηρία μας όσον και γιά την πνευματική μας ανάπτυξη.

• Εάν δεν κάνομε δικαιοσύνη, με μετάνοια και πίστη, προς τον Ιησούν Χριστόν ο οποίος απέθανε γιά τις αμαρτίες μας και αναστήθηκε γιά τη δικαίωσή μας δεν πρόκειται να εισέλθωμε στην βασιλεία των ουρανών. Οι άδικοι δεν θα κληρονομήσουν τη βασιλεία του Θεού. Ο καλύτερος τρόπος να κάνεις δικαιοσύνη είναι να παραδέχεσαι την αλήθεια του Θεού, να μετανοείς, να πιστεύεις στα λόγια Του και να εμπιστεύεσαι τον εαυτόν σου στα χέρια Του·
• Αφού σωθούμε και μεταβληθούμε, εάν δεν εφαρμόζομε το έλεος σ’εκείνους που έχουν ανάγκη, εάν δεν συγχωρούμε εκ καρδίας μέχρι και εβδομηκοντάκις επτά της ημέρας αλλά τουναντίον κρατούμε πικρία μέσα μας, δεν θα λάβομε έλεος και η κρίση είναι επί θύραις. Συγχωρούμεθα από τον Θεόν όταν και όπως συγχωρούμε τον πλησίον μας «Μακάριοι οι ελεήμονες, διότι αυτοί θέλουσιν ελεηθή.» (Ματ.5:7)
• Εάν δεν περιπατούμε ταπεινώς και δεν γίνομε σαν τα μικρά παιδιά δεν θα εισέλθομε στη βασιλεία του Θεού.

Ο Ιησούς Χριστός έχει ήδη προσφέρει ότι ο Θεός απαιτεί από εμάς

Γνωρίζω, αγαπητοί μου, ότι οι λόγοι μου μέχρι στιγμής σάς εβάρυναν, σας ελύπησαν και ενδεχομένως σας απογοήτευσαν διότι περιέχουν τις απαιτήσεις του Θεού και όχι τις παρηγορίες και ενθαρρύνσεις. Αλλά αναφέρονται στις τέλειες απαιτήσεις του Θεού από ατελή όντα όπως εμείς. Αλλά προσέξτε, παρακαλώ, τώρα: Ό,τι ο Θεός απαιτεί το έχει ήδη προσφέρει! Ο ΘΕΟΣ ΕIΝΑI ΕΚΕIΝΟΣ ΠΟΥ ΘΕΤΕI ΜΕΣΑ ΜΑΣ ΤΟΝ ΦΟΒΟΝ ΤΟΥ: «και θέλω δώσει εις αυτούς καρδίαν μίαν και οδόν μίαν, διά να με φοβώνται πάσας τας ημέρας, διά το καλόν αυτών και των τέκνων αυτών μετ’ αυτούς· και θέλω κάμει διαθήκην αιώνιον προς αυτούς, ότι δεν θέλω αποστρέψει απ’ οπίσω αυτών, διά να αγαθοποιώ αυτούς· και θέλω δώσει τον φόβον μου εις τας καρδίας αυτών, διά να μη αποστατήσωσιν απ’ εμού·» (Jer.32:39-40).

Ολες αυτές οι αρετές της δικαιοσύνης, του ελέους και της ταπεινοφροσύνης, τις οποίες εντέλλεται και απαιτεί που μας ζητούνται, τις απέκτησε γιά λογαριασμό μας ο Χριστός στον σταυρό του Γολγοθά μέσω του εξιλαστηρίου του θανάτου. Αφαίρεσε αφ’ενός τις αμαρτίες και τις αδυναμίες μας και αφ’ετέρου προσέθεσε τη δύναμή Του και τις αρετές του, οι κυριότερες μεταξύ των οποίων είναι η δικαιοσύνη, η αγάπη και η ταπεινοφροσύνη. Μας έκανε μετόχους της θείας φύσεώς Του. Το μόνον που απαιτεί είναι η ειλικρινής και αμετάκλητος συγκατάθεσή μας! Τότε, το Άγιον Πνεύμα θα πραγματοποιήσει αυτό το έργο μέσα μας! Του Χριστού η νίκη θα γίνει δική μας νίκη! Ο Θεός ο οποίος μας εκάλεσε σ’αυτή τη θαυμασία ζωή, είναι πιστός και είναι Εκείνος που θα την πραγματοποιήσει, είναι Εκείνος που θα την κάνει δυνατή σ’εμάς «διότι ο Θεός είναι ο ενεργών εν ημίν και το θέλειν και το ενεργείν κατά την ευδοκίαν αυτού» (Φιλπ.2:13). Ας αφήσομε στον Θεόν να μας μιλήσει και να ενεργήσει μέσα μας! ΑΜΗΝ.